|
Inhoudsopgave |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
▲ |
TAALKUNDIG ontleden |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
3 |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
3 |
1 |
Der- |
|
|
|
|
|||||||
|
4 |
|
|
Werkwoorden▼ |
|
|
|
|
|||||||
|
|
4 |
1 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
4 |
2 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
4 |
3 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
4 |
4 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
4 |
5 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
4 |
6 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
4 |
7 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
4 |
8 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
5 |
|
|
Voornaamwoorden ▼ |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
5 |
1 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
5 |
2 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
5 |
3 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
5 |
4 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
5 |
5 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
5 |
6 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
5 |
7 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
5 |
8 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
▲ |
REDEKUNDIG ontleden |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
12 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
12 |
1 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
12 |
2 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
13 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
14 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
15 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
15 |
1 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
15 |
2 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
16 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Diversen |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
17 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
17 |
1 |
Onderschikking en nevenschikking ▼ |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
17 |
2 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
17 |
3 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
18 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Uitgangspunt van dit overzicht is een bestand dat ik jaren geleden ergens gevonden heb. Ondanks verwoede zoekpogingen is het mij niet gelukt het origineel terug te vinden. |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ontleden |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Als je een zin ontleedt, doe je eigenlijk niets anders dan hem in stukken verdelen. Je haalt hem uit elkaar. Dat kun je op twee manieren doen: |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Taalkundig ontleden |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
Je haalt een zin helemaal uit elkaar, woord voor woord. Elk apart woord geef je een naam. Dat noemen we taalkundig ontleden. Bij taalkundig ontleden praten we over woordsoorten. |
|||||||||||
|
|
• |
Redekundig ontleden |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
Je kunt een zin ook op een andere manier uit elkaar halen. Je kijkt dan niet meer naar elk woord apart. Je kijkt naar delen van de zin, die bij elkaar horen en die een bepaalde functie in de zin hebben. Bij redekundig ontleden praten we over zinsdelen. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Afkortingen |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LW |
|
|
Lidwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
|
BLW |
|
Bepaald lidwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
|
OLW |
|
Onbepaald lidwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
ZNW |
|
|
Zelfstandig naamwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
BNW |
|
|
Bijvoeglijk naamwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
WW |
|
|
Werkwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
|
ZWW |
|
Zelfstandig werkwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
|
HWW |
|
Hulpwerkwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
|
KWW |
|
Koppelwerkwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
PV |
|
Persoonsvorm |
|
|
|||||||
|
|
|
|
VDW |
|
Voltooid deelwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
|
ODW |
|
Onvoltooid deelwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
|
INF |
|
Infinitief |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
OTT |
|
Onvoltooid tegenwoordige tijd |
|
|
|||||||
|
|
|
|
OVT |
|
Onvoltooid verleden tijd |
|
|
|||||||
|
|
|
|
VTT |
|
Voltooid tegenwoordige tijd |
|
|
|||||||
|
|
|
|
VVT |
|
Voltooid verleden tijd |
|
|
|||||||
|
|
|
VNW |
|
|
Voornaamwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
|
PSV |
Persoonlijk voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
|
BZV |
Bezittelijk voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
|
AV |
Aanwijzend voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
|
VRV |
Vragend voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
|
BTV |
Betrekkelijk voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
|
OV |
Onbepaald voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
|
WV |
Wederkerend voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
|
WGV |
Wederkerig voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
BW |
|
|
Bijwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
|
VNB |
Voornaamwoordelijk bijwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
VZ |
|
|
Voorzetsel |
|
|
|||||||
|
|
|
VGW |
|
|
Voegwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
TELW |
|
Telwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Allerlei |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m / m |
|
mannelijk |
|
|
||||||||
|
|
|
v / w |
|
vrouwelijk |
|
|
||||||||
|
|
|
o / s |
|
onzijdig |
|
|
||||||||
|
|
|
mv / Mz |
|
meervoud |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
Nederlands |
|
|
||||||||
|
|
|
EN |
|
Engels |
|
|
||||||||
|
|
|
DU |
|
Duits |
|
|
||||||||
|
|
|
FA |
|
Frans |
|
|
||||||||
|
|
|
LA |
|
Latijn |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Klinkers en medeklinkers |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Woorden bestaan uit klinkers en medeklinkers. De klinkers zijn: a – e – i – o – u – y. Alle andere letters uit ons alfabet noemen we medeklinkers. In diverse moderne vreemde talen is het van belang om te letten op woorden die met een klinker beginnen. |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De ‘h’, klinker of medeklinker? De h kan toonloos zijn, stom zeggen we dan. Je doet in dit geval net alsof hij er helemaal niet staat en het ZNW met een klinker begint. Een h kan echter ook stemhebbend zijn (aspiré, zeggen de Fransen dan). In woordenboeken worden ZNW die beginnen met een stemhebbende h op een aparte manier vermeld. Elk woordenboek doet dat jammer genoeg op een andere manier (soms wordt de h voorafgegaan door een •, soms wordt de h schuingedrukt). Bij deze ZNW doe je net alsof het woord met een medeklinker begint. |
|||||||||||||
|
|
|
gewoonte is |
|
habitude, een stomme h |
|
dus l'habitude |
||||||||
|
|
|
hoogte is |
|
•hauteur, een stemhebbende h |
|
dus la hauteur |
||||||||
|
|
|
|
|
|
hauteur, een stemhebbende h |
|
dus la hauteur |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Naamvallen in het Duits en het Latijn |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
In het Nederlands kennen we geen naamvallen meer. Vroeger hadden we die wel. Een enkele daarvan is nog blijven bestaan. Bijvoorbeeld in een uitdrukking als de heer des huizes. In het Duits en het Latijn bestaan er echter wel naamvallen. Het Duits heeft er vier, het Latijn heeft er zelfs zes. Bij het redekundig ontleden verdelen we de zin in zinsdelen. Al die zinsdelen hebben een naam: onderwerp, meewerkend voorwerp, lijdend voorwerp, etc.. Het Duits en het Latijn laten door de manier waarop een woord geschreven wordt, altijd heel goed zien welke functie een zinsdeel in de zin heeft. Een ZNW dat onderwerp is, wordt bijvoorbeeld anders geschreven dan een ZNW dat lijdend voorwerp is. De lidwoorden, bijvoeglijke naamwoorden en voornaamwoorden die bij zo’n woord horen doen dat ook en passen zich aan bij het ZNW. In het woordenboek vinden we altijd de vorm van het woord zoals die is in de eerste naamval. Het veranderen van vorm noemen we ook wel vervoegen. |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De vier naamvallen van het Duits zijn: |
|
|
||||||||||
|
|
1 |
Het onderwerp |
|
|
eerste naamval |
der Nominativ |
||||||||
|
|
2 |
Het bezit ergens van ("van" zonder "von") |
tweede naamval |
der Genitiv |
||||||||||
|
|
3 |
Het meewerkend voorwerp |
|
|
derde naamval |
der Dativ |
||||||||
|
|
4 |
Het lijdend voorwerp |
|
|
vierde naamval |
der Akusativ |
||||||||
|
|
|
Veel woorden in de zin krijgen door die naamvallen een andere vorm.
Die vorm kan ook nog eens veranderen al naar gelang een woord enkelvoud of meervoud is. Die vorm kan ook nog eens veranderen omdat het ZNW mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is. Die vorm kan tenslotte veranderen wegens een VZ of een WW waar een naamval bij hoort. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De zes naamvallen van het Latijn zijn: |
|
|
||||||||||
|
|
1 |
Het onderwerp |
|
|
nominativus |
|||||||||
|
|
2 |
Het bezit ergens van |
|
genitivus |
||||||||||
|
|
3 |
Het meewerkend voorwerp |
|
|
dativus |
|||||||||
|
|
4 |
Het lijdend voorwerp |
|
|
accusativus |
|||||||||
|
|
5 |
De bijwoordelijke bepaling |
|
|
ablativus |
|||||||||
|
|
6 |
De aanspreekvorm |
|
|
vocativus (meestal gelijk aan de nominativus) |
|||||||||
|
|
|
Veel woorden krijgen door die naamvallen een andere vorm. |
||||||||||||
|
|
|
Die vorm kan ook nog eens veranderen al naar gelang een woord enkelvoud of meervoud is. |
||||||||||||
|
|
|
Die vorm kan ook nog eens veranderen omdat allerlei woorden op een bepaalde manier worden vervoegd of verbogen. Voor ZNW, BNW, VNW en TELW zijn er 5 groepen, vijf manieren om woorden te vervoegen. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taalkundig ontleden |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bij taalkundig ontleden haal je, zo stond al in de inleiding, een zin helemaal uit elkaar, woord voor woord. Bij taalkundig ontleden hebben we het over woordsoorten. Je komt immers steeds verschillende soorten woorden tegen. Elk apart woord kun je een naam geven. We zeggen ook wel: je kunt elk woord benoemen. Bij het taalkundig ontleden kom je in het Nederlands tien verschillende "hoofdsoorten" tegen. We hebben het dan bijvoorbeeld over een lidwoord, een zelfstandig naamwoord, een werkwoord, een voornaamwoord. Sommige van die "hoofdsoorten" kunnen we ook nog eens onderverdelen. Zo zijn er bijvoorbeeld een groot aantal verschillende voornaamwoorden. We kennen bijvoorbeeld een vragend voornaamwoord, een betrekkelijk voornaamwoord en een persoonlijk voornaamwoord. |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Voorbeeld: benoem de schuingedrukte woorden: |
|||||||||||||
|
|
In (VZ) de stad (ZNW) moet je (PSV) bijna overal betalen, als je je (BZV) auto wil parkeren. |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
Lidwoord |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
LW kunnen nooit alleen gebruikt worden. In een zin worden ze altijd samen met ZNW gebruikt. |
|||||||||||||
|
|
LA |
Het Latijn kent in tegenstelling tot de andere talen geen LW. |
||||||||||||
|
|
• |
Er zijn bepaalde lidwoorden (BLW) en onbepaalde lidwoorden (OLW). Een BLW geeft aan dat het om één persoon of één bepaald ding gaat. Een OLW geeft aan dat het om een willekeurige persoon of een willekeurig ding gaat. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De en het zijn de BLW. de man – de vrouw – de jongen het meisje – het boek – het land – het jongetje |
||||||||||||
|
|
• |
Een is het OLW, maar alleen als je het kan uitspreken als ‘n. Een is een telwoord als je het als één uitspreekt. een man – een vrouw – een jongen – een camera – een televisie een meisje – een boek – een land – een jongetje |
||||||||||||
|
|
• |
De is het enige lidwoord dat we in het meervoud gebruiken. de man – de mannen het meisje – de meisjes |
||||||||||||
|
|
• |
Het kan in een zin soms toch alleen gebruikt worden, zonder ZNW. In dat geval is het geen lidwoord. Hij heeft het niet gedaan. Het heeft gisteren verschrikkelijk hard geregend. |
||||||||||||
|
|
|
|
PSV |
OV |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het EN zijn er twee lidwoorden: |
||||||||||||
|
|
• |
1. the, het BLW. |
||||||||||||
|
|
• |
2. a of an, het OLW an gebruik je voor woorden die met een klinker beginnen. |
||||||||||||
|
|
|
the man |
the woman |
a man |
an old man |
an accent |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
• |
Het DU heeft ZNW die mannelijk, vrouwelijk of onzijdig zijn |
||||||||||||
|
|
• |
Het lidwoord, bepaald en onbepaald, heeft voor elk van die woorden een andere vorm. |
||||||||||||
|
|
• |
In het meervoud heeft het BLW één vorm (voor mannelijk, vrouwelijk en onzijdig). |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
Enkelvoud |
|
Meervoud |
|
|
|
|
||
|
|
|
Bepaald lidwoord mannelijk |
der |
der Mann |
die |
die Männer |
|
|
|
|||||
|
|
|
Bepaald lidwoord vrouwelijk |
die |
die Frau |
die |
die Frauen |
|
|
|
|||||
|
|
|
Bepaald lidwoord onzijdig |
das |
das Kind |
die |
die Kinder |
|
|
|
|||||
|
|
|
Onbepaald lidwoord mannelijk |
ein* |
ein Mann |
keine* |
keine Männer |
|
|
|
|||||
|
|
|
Onbepaald lidwoord vrouwelijk |
eine* |
eine Frau |
keine* |
keine Frauen |
|
|
|
|||||
|
|
|
Onbepaald lidwoord onzijdig |
ein* |
ein Kind |
keine* |
keine Kinder |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
*Je kunt van "ein(e)" geen meervoud maken, daarom gebruiken we voor het gemak "kein(e)"! |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het DU heeft bovendien vier naamvallen. Zo krijg je dan het volgende schema: |
||||||||||||
|
|
|
|
Bepaald lidwoord |
|
|
Onbepaald lidwoord |
|
|
||||||
|
|
|
|
m/m |
v/w |
o/s |
mv/Mz |
|
|
m/m |
v/w |
o/s |
mv/Mz |
|
|
|
|
|
1 |
der |
die |
das |
die |
|
1 |
ein |
eine |
ein |
keine |
|
|
|
|
|
2 |
des |
der |
des |
der |
|
2 |
eines |
einer |
eines |
keiner |
|
|
|
|
|
3 |
dem |
der |
dem |
den |
|
3 |
einem |
einer |
einem |
keinen |
|
|
|
|
|
4 |
den |
die |
das |
die |
|
4 |
einen |
eine |
ein |
keine |
|
|
|
|
|
NE |
de |
de |
het |
de |
|
|
een |
een |
een |
geen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het FA heeft ZNW die mannelijk of vrouwelijk zijn. |
||||||||||||
|
|
• |
Het lidwoord, bepaald of onbepaald, heeft voor elk van die woorden een andere vorm. |
||||||||||||
|
|
• |
Het BLW heeft in het meervoud één vorm (voor mannelijk en vrouwelijk). |
||||||||||||
|
|
• |
Het BLW le of la wordt als l’ geschreven voor woorden die met een klinker of een stomme h beginnen. |
||||||||||||
|
|
|
Bepaald lidwoord mannelijk |
le |
le livre |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
Bepaald lidwoord vrouwelijk |
la |
la femme |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
Bepaald lidwoord meervoud |
les |
les livres, les femmes |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
Bepaald lidwoord voor stomme h, mannelijk of vrouwelijk |
l' |
l’homme, l’ami, l’amie |
|
|
|
|
||||||
|
|
|
Onbepaald lidwoord mannelijk |
un |
un homme |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
Onbepaald lidwoord vrouwelijk |
une |
une femme |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het FA is de enige taal die voor het OLW een meervoud heeft. Dit lidwoord noemen we het delend lidwoord. |
||||||||||||
|
|
|
NE |
een kind |
|
kinderen |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
EN |
a child |
|
children |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
DU |
ein Kind |
|
Kinder |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
FA |
un enfant |
|
des enfants |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
Link |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
Zelfstandig naamwoord |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ZNW zijn woorden voor: |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
• |
mensen |
man, vrouw, jongen |
|||||||||||
|
|
• |
dingen |
auto, televisie |
|||||||||||
|
|
• |
dieren |
hond, leeuw |
|||||||||||
|
|
• |
abstracte begrippen |
zo noemen we dingen die je niet met je handen kan aanraken, zoals: liefde, oorlog, tevredenheid |
|||||||||||
|
|
• |
eigennamen |
Jan, Berlijn, Engeland, Peugeot, Volkswagen |
|||||||||||
|
|
• |
(soms) hele werkwoorden |
eten, drinken |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kenmerkend voor ZNW is: |
|
|
|
||||||||||
|
|
• |
je kunt ze meestal in het meervoud zetten. |
|
|
|
|||||||||
|
|
• |
je kunt er een lidwoord voor zetten. |
|
|
|
|||||||||
|
|
• |
je kunt er vaak een verkleinwoord van maken. |
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ZNW hebben een geslacht. Dat wil zeggen ze kunnen: |
|
|
|
||||||||||
|
|
• |
mannelijk zijn. |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
• |
vrouwelijk zijn. |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
• |
onzijdig zijn. |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het verschil tussen mannelijk en vrouwelijk is voor de meeste Nederlanders niet duidelijk meer. Mannelijke en vrouwelijke ZNW worden altijd met het lidwoord de gebruikt. |
||||||||||||
|
|
|
de man |
de vrouw |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Onzijdige ZNW worden gebruikt met het lidwoord het. Verkleinwoorden zijn altijd onzijdig. |
||||||||||||
|
|
|
het huis |
de hond |
het hondje |
de jongen |
het jongetje |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het meervoud wordt meestal gevormd door achter het enkelvoud een s of en te zetten. Soms krijgen ZNW in het meervoud een klinkerverandering. Soms verdwijnt er zo maar een klinker. Soms wordt de medeklinker aan het eind verdubbeld of hij verandert. |
||||||||||||
|
|
|
één tafel |
twee tafels |
|
|
één boek |
twee boeken |
|
|
|
||||
|
|
|
één stad |
twee steden |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
één doos |
twee dozen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
één tas |
twee tassen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Sommige ZNW komen alleen in het enkelvoud voor. Eigennamen en hele werkwoorden, gebruikt als ZNW, zijn hier voorbeelden van. |
||||||||||||
|
|
|
het zand |
Jan |
Duitsland |
het eten |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Sommige ZNW komen alleen in het meervoud voor. |
||||||||||||
|
|
|
de kosten |
de onkosten |
de hersenen |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Verkleinwoorden eindigen in het Nederlands altijd op –je. Soms verandert het ZNW ook voor –je. |
||||||||||||
|
|
|
de tas |
het tasje |
het ding |
het dingetje |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
de naam |
het naampje |
de baan |
het baantje |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is van minder belang dan bij andere talen. |
||||||||||||
|
|
• |
Het meervoud vorm je door een s achter het ZNW te zetten. Er zijn uitzonderingen! |
||||||||||||
|
|
|
the book |
the books |
the car |
the cars |
the foot |
the feet |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het meervoud van woorden met een sis- |
||||||||||||
|
|
|
the match |
the matches |
the bus |
the buses |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Verkleinwoorden zijn er bijna niet. Meestal gebruikt men het BNW small of little. |
||||||||||||
|
|
|
het jongetje |
the little boy |
een riviertje |
a small river |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
• |
Het DU schrijft alle ZNW met een HOOFDLETTER. |
||||||||||||
|
|
|
der Mann |
die Frau |
das Kind |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het DU heeft ZNW die mannelijk, vrouwelijk of onzijdig zijn. Het lidwoord heeft voor elk van die woorden een andere vorm. |
||||||||||||
|
|
• |
De meervoudregels zijn in het DU niet gemakkelijk. Gebruik een (online) woordenboek als je niet zeker bent (www.uitmunten.de is uitstekend). |
||||||||||||
|
|
• |
Verkleinwoorden zijn, net als in het NE, onzijdig. Zij eindigen op - |
||||||||||||
|
|
|
der Hund |
das Hündchen |
das Hündlein |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het FA heeft ZNW die mannelijk of vrouwelijk zijn. Het lidwoord heeft voor elk van die woorden een andere vorm. Soms zijn ZNW zowel mannelijk als vrouwelijk, de betekenis verandert dan. |
||||||||||||
|
|
|
le tour = de ronde, de beurt |
|
le Tour de France |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
la tour = de toren |
|
la Tour Eiffel |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
ZNW krijgen vaak een s in het meervoud. Maar er zijn ook andere regels. |
||||||||||||
|
|
|
la maison |
les maisons |
|
MAAR: |
le nez |
les nez |
l'animal |
les animaux |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Verkleinwoorden zijn er bijna niet. Meestal gebruik je het BNW petit (klein). |
||||||||||||
|
|
|
het jongetje |
le petit garçon |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het meervoud hebben sommige woorden een andere betekenis. |
||||||||||||
|
|
|
le devoir = de plicht |
les devoirs = het huiswerk |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
la vacance = de vacature |
les vacances = de vakantie |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
ZNW hebben geen lidwoord. Het LA kent dit woord gewoonweg niet. |
||||||||||||
|
|
• |
ZNW kunnen mannelijk, vrouwelijk, onzijdig, enkelvoud of meervoud zijn. |
||||||||||||
|
|
• |
ZNW hebben een naamval (er zijn er 6). Elke naamval kan een andere uitgang krijgen. |
||||||||||||
|
|
• |
Het krijgen van een andere naamval heet verbuigen of declineren. |
||||||||||||
|
|
• |
Er zijn 5 verschillende manieren van verbuigen: vijf declinaties. |
||||||||||||
|
|
|
Een declinatie: ZNW die eindigen op een - |
||||||||||||
|
|
|
|
|
enkelvoud |
|
meervoud |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
nominativus |
|
puella |
|
puellae |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
genitivus |
|
puellae |
|
puellarum |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
dativus |
|
puellae |
|
puellis |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
accusativus |
|
puellam |
|
puellas |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
ablativus |
|
puella |
|
puellis |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
vocativus |
|
puella |
|
puellae |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
Een BNW zegt altijd iets over een ZNW. Daarom staat een BNW in het NE heel vaak voor een ZNW. Maar, een BNW kan ook ergens anders in de zin staan. Het zegt dan nog steeds iets over het ZNW dat ergens anders in de zin staat. |
||||||||||||||
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als een BNW rechtstreeks bij een ZNW staat, dan zet het NE het bijvoeglijk naamwoord altijd vóór het ZNW. Opvallend is dat achter het BNW in dat geval vaak een e komt te staan. |
||||||||||||
|
|
|
het leuke boek |
de leuke boeken |
|
het mooie huis |
maar: een mooi huis |
|
|
|
|||||
|
|
|
de mooie film |
de mooie films |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het BNW kan ook een stuk verderop in de zin staan. In de zin staat dan heel vaak het werkwoord zijn of worden. Opvallend is dat het BNW dan geen e krijgt. |
||||||||||||
|
|
|
het boek is leuk |
|
|
de boeken die ik gelezen heb, zijn leuk |
|||||||||
|
|
|
de film is mooi |
|
|
de films die ik in de bioscoop zag, zijn mooi |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BNW die een stof of een materiaal aangeven, eindigen op - |
||||||||||||
|
|
|
het gouden horloge |
|
de houten deur |
|
het stenen huis |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BNW hebben een vergrotende trap. We zetten er dan meestal - |
||||||||||||
|
|
|
het boek is leuk |
|
het boek is leuker |
|
de film is mooi |
|
de film is mooier |
||||||
|
|
|
de weg is glad |
|
de weg is gladder |
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BNW hebben een overtreffende trap. We zetten er meestal - |
||||||||||||
|
|
|
het leuke boek |
|
het leukste boek |
||||||||||
|
|
|
de film is mooi |
|
de film is de mooiste die ik ooit heb gezien |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Soms zijn de vergrotende en de overtreffende trap onregelmatig. |
||||||||||||
|
|
|
goed |
beter |
best |
|
veel |
meer |
meest |
|
graag |
liever |
liefst |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het BNW verandert eigenlijk nooit en staat bijna altijd voor het ZNW. |
||||||||||||
|
|
|
the old book |
|
the old books |
|
the book is old |
|
the books are old |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Vergrotende trap: BNW + - |
|
Overtreffende trap: BNW + - |
||||||||||
|
|
|
Dit geldt ook voor BNW met 2 lettergrepen, met de klemtoon op de laatste lettergreep en |
||||||||||||
|
|
|
tall |
taller |
tallest |
|
small |
|
smaller |
smallest |
|||||
|
|
|
polite |
politer |
politest |
|
narrow |
narrower |
narrowest |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Andere BNW vormen de trappen van vergelijking met more en the most. |
||||||||||||
|
|
|
beautiful |
|
more beautiful |
|
the most beautiful |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Vergrotende en overtreffende trappen zijn voor sommige woorden onregelmatig. |
||||||||||||
|
|
|
good |
|
better |
|
best |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
• |
Het BNW staat voor het ZNW en past zich aan in geslacht, enkelvoud of meervoud en in naamval. |
||||||||||||
|
|
|
Der alte Mann ist krank. |
alt wordt alte (1e naamval mannelijk, enkelvoud) |
|||||||||||
|
|
|
Ich sehe den alten Mann. |
alt wordt alten (4e naamval mannelijk, enkelvoud) |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Staat het BNW niet direct voor een ZNW, maar verderop in de zin: het BNW verandert niet. |
||||||||||||
|
|
|
Der kranke Mann |
|
maar |
|
Der Mann ist krank. |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Vergrotende trap: zet - |
||||||||||||
|
|
|
alt |
älter |
|
|
interessant |
interessanter |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Overtreffende trap: zet - |
||||||||||||
|
|
|
alt |
ältest |
|
|
interessant |
interessantest |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
1 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
• |
Der- |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
Bepaald lidwoord |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
m/m |
|
o/s |
|
|
|
v/w |
|
mv/Mz |
|
|
|
|
|
|
1 |
der |
arme |
das |
arme |
|
1 |
die |
arme |
die |
armen |
|
|
|
|
|
2 |
des |
armen |
des |
armen |
|
2 |
der |
armen |
der |
armen |
|
|
|
|
|
3 |
dem |
armen |
dem |
armen |
|
3 |
der |
armen |
den |
armen |
|
|
|
|
|
4 |
den |
armen |
das |
arme |
|
4 |
die |
arme |
die |
armen |
|
|
|
|
|
NE |
de arme |
het arme |
|
|
de arme |
de arme |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Ein- |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
Onbepaald lidwoord |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
m/m |
|
o/s |
|
|
|
v/w |
|
mv/Mz |
|
|
|
|
|
|
1 |
ein* |
armer* |
ein* |
armes* |
|
1 |
eine |
arme |
keine |
armen |
|
|
|
|
|
2 |
eines |
armen |
eines |
armen |
|
2 |
einer |
armen |
keiner |
armen |
|
|
|
|
|
3 |
einem |
armen |
einem |
armen |
|
3 |
einer |
armen |
keinen |
armen |
|
|
|
|
|
4 |
einen |
armen |
ein* |
armes* |
|
4 |
eine |
arme |
keine |
armen |
|
|
|
|
|
NE |
een arme |
een arm |
|
|
een arme |
geen arme |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Alle BNW binnen “de sleutel” eindigen op - * De grootste verschillen tussen der- |
|||||||||||
|
|
|
• |
Zonder- |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
Zonder lidwoord |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
m/m |
|
o/s |
|
|
|
v/w |
|
mv/Mz |
|
|
|
|
|
|
1 |
armer |
Mann |
armes |
Kind |
|
1 |
arme |
Frau |
arme |
Leute |
|
|
|
|
|
2 |
armen* |
Mannes |
armen* |
Kindes |
|
2 |
armer |
Frau |
armer |
Leute |
|
|
|
|
|
3 |
armem |
Mann |
armem |
Kind |
|
3 |
armer |
Frau |
armen |
Leuten |
|
|
|
|
|
4 |
armen |
Mann |
armes |
Kind |
|
4 |
arme |
Frau |
arme |
Leute |
|
|
|
|
|
NE |
arme man |
het |
de |
|
|
arme vrouw |
arme mensen |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het BNW kan voor of achter het ZNW staan. De meeste BNW staan achter het ZNW. |
||||||||||||
|
|
|
un grand livre |
|
un livre intéressant |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het BNW past zich altijd aan bij het ZNW. |
||||||||||||
|
|
|
le grand livre |
|
les grands livres |
|
les livres sont grands |
|
|||||||
|
|
|
la grande femme |
|
les grandes femmes |
|
les femmes sont grandes |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Vergrotende trap: zet plus voor het BNW. |
||||||||||||
|
|
|
un grand livre |
|
un plus grand livre |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Overtreffende trap: zet le plus (of la plus of les plus) voor het BNW. |
||||||||||||
|
|
|
le grand livre |
|
le plus grand livres |
|
les plus grands livres |
|
|||||||
|
|
|
la grande femme |
|
la plus grande femme |
|
les plus grandes femmes |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Vergrotende en overtreffende trappen zijn voor sommige woorden onregelmatig. |
||||||||||||
|
|
|
goed: bon |
|
meilleur |
|
le meilleur |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BNW passen zich aan bij ZNW, mannelijk, vrouwelijk, onzijdig, enkel- |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Vergrotende trap: zet achter de stam van een BNW - |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Overtreffende trap: zet achter de stam van een BNW - |
||||||||||||
|
|
|
hoog: altus |
|
stam: alt- |
hoger |
|
altior |
|
altius |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
hoogste |
|
altissimus |
altissimum |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De overtreffende en de vergrotende trap zijn soms ook onregelmatig. |
||||||||||||
|
|
|
goed: bonus |
|
melior |
optimus |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
Werkwoorden |
|
|
|
|
|
||||||
|
• |
WW geven aan wat iemand doet of wat er gebeurt. |
|||||||||||||
|
|
• |
WW hebben verschillende vormen. Er zijn (in het NE) drie hoofdvormen. |
||||||||||||
|
|
• |
WW hebben verschillende tijden. |
||||||||||||
|
|
• |
WW kunnen sterk, zwak of onregelmatig zijn. |
||||||||||||
|
|
• |
Er zijn ZWW, HWW en KWW. |
||||||||||||
|
|
• |
Hoofdvormen bestaan in alle andere talen ook, maar hoeven niet dezelfde te zijn als in het NE. |
||||||||||||
|
|
• |
Zwakke en sterke werkwoorden zijn alleen belangrijk voor het DU. |
||||||||||||
|
|
• |
Onregelmatige werkwoorden zijn er in alle talen. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
In het NE zijn er drie hoofdvormen van het WW: |
|||||||||||||
|
|
• |
de infinitief (het hele werkwoord) |
||||||||||||
|
|
• |
de persoonsvorm |
||||||||||||
|
|
• |
het deelwoord. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
1 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
De infinitief wordt ook wel het hele werkwoord of de onbepaalde wijs genoemd. |
||||||||||||
|
|
|
lopen |
|
zeggen |
|
hebben |
|
doen |
|
zijn |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De infinitief kan ook worden gebruikt als ZNW. |
||||||||||||
|
|
|
Ik heb een hekel aan lopen. |
|
Het eten is niet lekker. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Elk werkwoord heeft een stam. |
||||||||||||
|
|
|
zeggen |
|
stam: zeg (ik zeg) |
doen |
|
|
stam: doe (ik doe) |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De gebiedende wijs in het NE is gelijk aan de stam van het werkwoord. |
||||||||||||
|
|
|
doe dit, doe dat |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De infinitief wordt altijd voorafgegaan door het woordje to. |
||||||||||||
|
|
|
gaan = to go |
|
lopen = to walk |
|
zijn = to be |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De infinitief eindigt op –en of op –n. |
||||||||||||
|
|
|
essen |
|
wechseln |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De stam van het werkwoord vind je door bij de infinitief –en of –n weg te laten. |
||||||||||||
|
|
|
essen |
|
stam: ess- |
|
wechseln |
|
stam: wechsel- |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De infinitief kan worden gebruikt als ZNW. Dit ZNW is dan altijd onzijdig en krijgt een hoofdletter |
||||||||||||
|
|
|
Das Essen is herrlich. |
|
|
|
|
Het eten is heerlijk. |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Er zijn in het FA voor de regelmatige werkwoorden drie verschillende infinitieven. |
||||||||||||
|
|
• |
De stam vind je door de kenmerkende letters van de infinitief weg te laten. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
- |
|
- |
|
- |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
travailler |
|
finir |
|
rendre |
|
|
|||
|
|
|
stam: |
|
travaill- |
|
fin- |
|
rend- |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Een vierde groep werkwoorden (eindigend op –oir) is onregelmatig. |
||||||||||||
|
|
• |
De infinitief is ook in het FA een hoofdtijd. Je gebruikt hem voor de futur (de toekomende tijd). |
||||||||||||
|
|
|
werken |
|
travailler |
|
je travaillerai |
|
ik zal werken |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het LA zijn er 4 groepen (ook wel conjugaties genoemd). |
||||||||||||
|
|
|
a- |
|
vocare |
|
stam: voca |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
e- |
|
delere |
|
stam: dele |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
i- |
|
audire |
|
stam: audi |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
consonant |
|
regere |
|
stam: reg |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
2 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Is de tweede hoofdvorm van het werkwoord. |
||||||||||||
|
|
• |
De persoonsvorm is de vorm van het werkwoord die zich aanpast aan de persoon die erbij hoort. |
||||||||||||
|
|
|
zeggen |
ik |
zeg |
|
|
|
vinden |
ik |
vind |
|
|
|
|
|
|
|
|
jij |
zegt |
|
|
|
|
jij |
vindt |
|
|
|
|
|
|
|
|
hij |
zegt |
|
|
|
|
hij |
vindt |
|
|
|
|
|
|
|
|
wij |
zeggen |
|
|
|
|
wij |
vinden |
|
|
|
|
|
|
|
|
jullie |
zeggen |
|
|
|
|
jullie |
vinden |
|
|
|
|
|
|
|
|
zij |
zeggen |
|
|
|
|
zij |
vinden |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De persoonsvorm heeft in de verleden tijd een andere vorm dan in de tegenwoordige tijd. |
||||||||||||
|
|
|
zeggen |
ik |
zeg |
|
wij |
zeggen |
|
tegenwoordige tijd |
|
|
|
||
|
|
|
|
ik |
zei |
|
wij |
zeiden |
|
verleden tijd |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Je kunt een een persoonsvorm op 3 verschillende manieren vinden: |
||||||||||||
|
|
• |
1. Maak de zin vragend, de persoonsvorm wordt het eerste woord van de zin. |
||||||||||||
|
|
|
Hij keek naar de televisie. |
|
Keek hij naar de televisie? |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
2. Zet de zin in een andere tijd. De werkwoordsvorm die verandert, is de persoonsvorm. |
||||||||||||
|
|
|
Hij kijkt naar de televisie. |
|
Hij keek naar de televisie. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
3. Maak van enkelvoud meervoud of andersom. De persoonsvorm is de werkwoordsvorm die verandert. (Het onderwerp moet dan ook veranderen!) |
||||||||||||
|
|
|
Jij kijkt naar de televisie. |
↔ |
Jullie kijken naar de televisie. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Bij de PV praten we over eerste, tweede, derde persoon, en ook over enkelvoud en meervoud. |
||||||||||||
|
|
|
1 |
ik |
|
eerste persoon enkelvoud |
de spreker zelf |
|
|||||||
|
|
|
2 |
jij, je, u |
|
tweede persoon enkelvoud |
de persoon die wordt aangesproken |
|
|||||||
|
|
|
3 |
hij, zij, ze, het |
derde persoon enkelvoud |
de persoon over wie wordt gesproken |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
wij |
|
eerste persoon meervoud |
de sprekers zelf |
|
|||||||
|
|
|
2 |
jullie |
|
tweede persoon meervoud |
de personen die worden aangesproken |
|
|||||||
|
|
|
3 |
zij, ze |
|
derde persoon meervoud |
de personen over wie wordt gesproken |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In plaats van ik, jij, hij, etc. kan er in een zin ook een ZNW staan. |
||||||||||||
|
|
|
Om welke persoon gaat het dan? Dat is altijd de DERDE PERSOON, enkelvoud of meervoud. |
||||||||||||
|
|
|
De jongen keek naar de tv. |
||||||||||||
|
|
|
De jongen kun je vervangen door hij, derde persoon enkelvoud. |
||||||||||||
|
|
|
De persoonsvorm staat dus in de derde persoon enkelvoud. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De jongen en zijn vriendin keken naar de tv. |
||||||||||||
|
|
|
De jongen en zijn vriendin kun je vervangen door zij, derde persoon meervoud. |
||||||||||||
|
|
|
De persoonsvorm staat dus in de derde persoon meervoud. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De persoonsvorm verandert van vorm in de verleden tijd. Dat gebeurt in alle talen. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
ik spreek / praat |
|
ik sprak / praatte |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
EN |
I talk |
|
I talked |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
DU |
ich spreche |
|
ich sprach |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
FA |
je parle |
|
je parlais |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
LA |
voco |
|
vocabam |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De persoonsvorm verandert steeds met de persoon die erbij hoort. |
||||||||||||
|
|
|
|
ENGELS |
|
DUITS |
|
FRANS |
|
LATIJN |
|
||||
|
|
|
1 |
I talk |
|
ich komme |
|
je travaille |
|
voco |
|
||||
|
|
|
2 |
you talk |
|
du kommst |
|
tu travailles |
|
vocas |
|
||||
|
|
|
3 |
he talks |
|
er kommt |
|
il travaille |
|
vocat |
|
||||
|
|
|
1 |
we talk |
|
wir kommen |
|
nous travaillons |
|
vocamus |
|
||||
|
|
|
2 |
you talk |
|
ihr kommt |
|
vous travaillez |
|
vocatis |
|
||||
|
|
|
3 |
they talk |
|
sie kommen |
|
ils travaillent |
|
vocant |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
3 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Voltooid deelwoord |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Er zijn twee soorten deelwoorden: het voltooid en het onvoltooid deelwoord. |
||||||||||||
|
|
• |
Een voltooid deelwoord staat in een zin met de voltooide tijd. |
||||||||||||
|
|
• |
Het onvoltooid deelwoord geeft aan dat iemand ergens mee bezig is of dat er iets aan de gang is. |
||||||||||||
|
|
• |
Alle talen gebruiken in de voltooide tijden een PV van hebben of zijn met een voltooid deelwoord. |
||||||||||||
|
|
• |
De WW die helpen bij het maken van de voltooide tijden (zijn/hebben etc) zijn hulpwerkwoorden. |
||||||||||||
|
|
• |
Tussen talen onderling zijn er verschillen, als het gaat om het gebruik van “hebben” of “zijn”. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het voltooid deelwoord wordt gebruikt met een vorm van hebben, zijn of worden. |
||||||||||||
|
|
• |
Het voltooid deelwoord begint vaak met ge- |
||||||||||||
|
|
|
lk heb gisteren naar de tv gekeken. |
|
Zij hebben zich tot het uiterste verdedigd. |
||||||||||
|
|
|
Hij is op vakantie gegaan. |
|
Ik heb mijn rekening betaald. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het voltooid deelwoord van zwakke werkwoorden eindigt op een –d of op een –t. |
||||||||||||
|
|
|
Zij hebben zich tot het uiterste verdedigd. |
zwak |
Ik heb mijn proefwerk niet gemaakt. |
||||||||||
|
|
|
Ik heb heerlijk gezwommen. |
sterk |
Ik heb hard gelopen. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Soms is het voltooid deelwoord lastig te herkennen. VD en INF zien er precies hetzelfde uit. |
||||||||||||
|
|
|
VD: Ik heb je SMS- |
|
Ontvangen is een voltooid deelwoord, want: |
||||||||||
|
|
|
|
|
- |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
INF: Ik kan je SMS- |
|
Ontvangen is een infinitief, want: |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Bij regelmatige werkwoorden is het VD gelijk aan de verleden tijd. |
||||||||||||
|
|
• |
De meeste werkwoorden worden vervoegd met to have. |
||||||||||||
|
|
|
I lost my watch last week |
|
I have just lost my watch |
||||||||||
|
|
|
I was |
|
I have been |
||||||||||
|
|
|
|
NE: |
ik ben geweest |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Soms begint het VD net als in het NL met ge- |
||||||||||||
|
|
• |
Een VD van een zwak WW eindigt altijd op een - |
||||||||||||
|
|
• |
Een VD van een sterk WW eindigt altijd op –en. |
||||||||||||
|
|
|
Ich habe das nicht gemacht. |
zwak |
Ich habe spaziert (gewandeld). |
||||||||||
|
|
|
Ich habe geschlafen. |
sterk |
Ich habe gerufen. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het VD heeft voor de regelmatige werkwoorden steeds een andere vorm. |
||||||||||||
|
|
• |
Die vorm is afhankelijk van het soort werkwoord (een ww op - |
||||||||||||
|
|
• |
De meeste werkwoorden worden met avoir vervoegd (ook het werkwoord zijn = être). |
||||||||||||
|
|
|
parler |
j’ai parlé |
finir |
j’ai fini |
rendre |
j’ai rendu |
recevoir |
j’ai reçu |
|||||
|
|
|
être |
j’ai été (NE: ik ben geweest) |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Een VD dat met être wordt vervoegd past zich aan bij het onderwerp. |
||||||||||||
|
|
|
Il est arrivé. |
Ils sont arrivés. |
Elle est arrivée. |
Elles sont arrivées. |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Onvoltooid deelwoord |
|||||||||||
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het onvoltooid deelwoord wordt in het NE niet veel gebruikt. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Een onvoltooid deelwoord maak je door achter de infinitief - |
||||||||||||
|
|
|
Hij kwam struikelend binnen. |
|
Hij kwam lachend binnen. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het OD wordt in het EN vaak gebruikt. |
||||||||||||
|
|
• |
Het OD eindigt op - |
||||||||||||
|
|
• |
Je kunt een persoonsvorm van het WW to be met het OD gebruiken. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Deze WW- |
||||||||||||
|
|
|
I am doing my homework now. |
||||||||||||
|
|
|
I was doing my homework when she phoned me. |
||||||||||||
|
|
|
She was washing her hair when I called her. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het OD eindigt altijd op een - |
||||||||||||
|
|
|
Laufend in Amsterdam .... |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het FA wordt het OD vaak gebruikt. Het eindigt altijd op - |
||||||||||||
|
|
• |
Soms wordt het onvoltooid deelwoord voorafgegaan door het woordje en. |
||||||||||||
|
|
|
parler |
parlant (pratend) |
en parlant (al pratend) |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het LA heeft drie deelwoorden. |
||||||||||||
|
|
|
Roepen is vocare, stam is voca. |
||||||||||||
|
|
|
Stam + - |
is het onvoltooid deelwoord |
voca |
vocans |
roepend |
||||||||
|
|
|
Stam + - |
is het voltooid deelwoord |
|
voca |
vocatus |
geroepen |
|||||||
|
|
|
Stam + - |
is het toekomstig deelwoord |
voca |
vocaturus |
zullende roepen |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het voltooid deelwoord wordt in het LA niet gebruikt voor de voltooide tijd. |
||||||||||||
|
|
|
Het LA gebruikt één aparte persoonsvorm. Vergelijk maar eens. |
||||||||||||
|
|
|
NE |
Ik heb geroepen. |
|||||||||||
|
|
|
EN |
I have called. |
|||||||||||
|
|
|
DU |
Ich habe gerufen. |
|||||||||||
|
|
|
FA |
J’ai appelé. |
|||||||||||
|
|
|
LA |
Vocavi. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
4 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
WW kunnen allerlei tijden hebben. |
||||||||||||
|
|
• |
De tegenwoordige of de verleden tijd bijvoorbeeld. |
||||||||||||
|
|
• |
De voltooide tijd. |
||||||||||||
|
|
• |
De onvoltooide tijd. |
||||||||||||
|
|
• |
De toekomende tijd. |
||||||||||||
|
|
• |
Bovenstaande begrippen kunnen ook in combinaties voorkomen. Kijk hieronder bij Nederlands. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Tijden: |
||||||||||||
|
|
|
tegenwoordige tijden (actief) |
|
verleden tijden (actief) |
||||||||||
|
|
|
onvoltooid tegenwoordige tijd (ott) ik leer een proefwerk |
|
onvoltooid verleden tijd (ovt) ik leerde een proefwerk |
||||||||||
|
|
|
voltooid tegenwoordige tijd (vtt) ik heb een proefwerk geleerd |
|
voltooid verleden tijd (vvt) ik had een proefwerk geleerd |
||||||||||
|
|
|
onvoltooid tegenwoordig toekomende tijd (ottt) ik zal een boek kopen |
|
onvoltooid verleden toekomende tijd (ovtt) ik zou een boek kopen |
||||||||||
|
|
|
voltooid tegenwoordig toekomende tijd (vttt) ik zal een boek gekocht hebben |
|
voltooid verleden toekomende tijd (vvtt) ik zou een boek gekocht hebben |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tegenwoordige tijden (passief) |
|
verleden tijden (passief) |
||||||||||
|
|
|
onvoltooid tegenwoordige tijd (ott) het proefwerk wordt door mij geleerd |
|
onvoltooid verleden tijd (ovt) het proefwerk werd door mij geleerd |
||||||||||
|
|
|
voltooid tegenwoordige tijd (vtt) het proefwerk is door mij geleerd |
|
voltooid verleden tijd (vvt) het proefwerk was door mij geleerd |
||||||||||
|
|
|
onvoltooid tegenwoordig toekomende tijd (ottt) het boek zal door mij worden gekocht |
|
onvoltooid verleden toekomende tijd (ovtt) het boek zou door mij worden gekocht |
||||||||||
|
|
|
voltooid tegenwoordig toekomende tijd (vttt) het boek zal door mij zijn gekocht |
|
voltooid verleden toekomende tijd (vvtt) het boek zou door mij zijn gekocht |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De onvoltooid verleden tijd van regelmatige WW maak je door - |
||||||||||||
|
|
|
I walked to school. |
|
We crossed the Channel by boat. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De toekomende tijd maak je met een persoonsvorm van het WW will/shall en een infinitief. |
||||||||||||
|
|
|
I will go to school tomorrow. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Van onregelmatige werkwoorden leer je meestal drie hoofdvormen: |
||||||||||||
|
|
|
to go |
went |
gone |
|
to speak |
spoke |
spoken |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De toekomende tijd maak je in het DU met behulp van het WW werden en een infinitief. |
||||||||||||
|
|
|
Ich werde kommen. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het WW heeft in het FA vijf hoofdvormen. Andere tijden worden daarvan afgeleid. |
||||||||||||
|
|
• |
Dat geldt ook voor de onregelmatige werkwoorden. Er is steeds een strak schema. |
||||||||||||
|
|
• |
Vaste tijden hebben vaste uitgangen voor elke persoon. Regelmatig of onregelmatig maakt niet uit. |
||||||||||||
|
|
|
infinitief |
participe présent |
participe passé |
o.t.t |
passé simple |
||||||||
|
|
|
|
|
tegenwoordig deelwoord |
voltooid deelwoord |
|
|
o.v.t. |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
infinitief |
marcher |
uitgangen futur |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
ai |
|
1 |
je marcherai |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
as |
|
2 |
tu marcheras |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
3 |
il marchera |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ons |
|
1 |
nous marcherons |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
ez |
|
2 |
vous marcherez |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
ont |
|
3 |
ils marcheront |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het LA heeft net als het FA hoofdtijden en daarvan afgeleide tijden. |
||||||||||||
|
|
• |
De tijden die worden afgeleid van de hoofdtijden hebben elk aparte uitgangen (net als het FA). |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
5 |
|||||||||||||
|
|
• |
Zwakke en sterke werkwoorden bestaan in het Nederlands, maar ook in het Duits. |
||||||||||||
|
|
• |
Ze hebben ieder hun eigen kenmerken. |
||||||||||||
|
|
• |
Daarnaast zijn er ook nog eens onregelmatige werkwoorden. Die bestaan in alle talen. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
• |
Alle zwakke werkwoorden hebben dezelfde twee kenmerken: |
||||||||||||
|
|
• |
1. de persoonsvorm eindigt in de onvoltooid verleden tijd op - |
||||||||||||
|
|
• |
2. het voltooid deelwoord eindigt op een - |
||||||||||||
|
|
|
maken |
|
ik maakte |
ik heb gemaakt |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
leren |
|
ik leerde |
ik heb geleerd |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het voltooid deelwoord van een zwak WW eindigt op een - |
||||||||||||
|
|
|
boffen |
bof |
hij heeft geboft |
|
missen |
mis |
gemist |
||||||
|
|
|
beloven |
belov |
hij heeft beloofd |
|
vrezen |
vrez |
gevreesd |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
• |
Alle sterke werkwoorden hebben dezelfde twee kenmerken: |
||||||||||||
|
|
|
1. de persoonsvorm krijgt in de onvoltooid verleden tijd een andere klinker. |
||||||||||||
|
|
|
2. het voltooid deelwoord eindigt op –en en soms verandert ook de klinker. |
||||||||||||
|
|
|
lopen |
|
liep |
ik heb gelopen |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
spreken |
sprak |
ik heb gesproken |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
• |
Alle andere werkwoorden noemen we onregelmatig. |
||||||||||||
|
|
• |
Sommige werkwoorden zijn gewoonweg onregelmatig. |
||||||||||||
|
|
|
zijn |
|
was |
ik ben geweest |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Andere werkwoorden zijn onregelmatig ook al lijkt het soms niet zo. |
||||||||||||
|
|
|
lachen |
lachte (zwak) |
ik heb gelachen (sterk) |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|||||||||||||
|
|
• |
Zwakke of sterke werkwoorden bestaan in het EN niet. |
||||||||||||
|
|
• |
Onregelmatige werkwoorden zijn er genoeg (net als in andere talen). |
||||||||||||
|
|
• |
Werkwoorden zijn regelmatig als de verleden tijd en het voltooid deelwoord op dezelfde manier gevormd worden. Achter de infinitief zet je de letters - |
||||||||||||
|
|
|
regelmatig: |
to work |
I worked |
I have worked |
|
|
|
|
|||||
|
|
|
onregelmatig: |
to go |
I went |
I have gone |
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het DU heeft alle drie de soorten werkwoorden, zwak, sterk en onregelmatig. |
||||||||||||
|
|
• |
Bijna altijd geldt: in het NL sterk, in het DU ook sterk. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
Zwakke werkwoorden |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
• |
De verleden tijd eindigt op - |
||||||||||||
|
|
|
spielen |
spielte |
gespielt |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
spazieren |
spazierte |
spaziert |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
wechseln |
wechselte |
gewechselt |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
Sterke werkwoorden |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
• |
Twee kenmerken: |
||||||||||||
|
|
|
schlafen |
schlief |
geschlafen |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
rufen |
rief |
gerufen |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Alle andere werkwoorden zijn onregelmatig. |
||||||||||||
|
|
|
sein |
|
war |
gewesen |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Zwakke of sterke WW bestaan in het FA niet. |
||||||||||||
|
|
• |
De regelmatige werkwoorden kun je in drie groepen verdelen: - |
||||||||||||
|
|
|
parler |
parle |
j’ai parlé |
finir |
je finis |
j’ai fini |
|||||||
|
|
|
aller |
je vais |
je suis allé |
ouvrir |
j’ouvre |
j’ai ouvert |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Zwakke of sterke WW bestaan in het LA niet. |
||||||||||||
|
|
• |
Werkwoorden zijn in allerlei groepen te verdelen, conjugaties genoemd. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
6 |
|||||||||||||
|
|
• |
Dit is de grootste groep werkwoorden, in welke taal dan ook. |
||||||||||||
|
|
• |
In een zin kan maar één zelfstandig werkwoord staan. Staat er in een zin maar één werkwoordsvorm, dan is dat altijd een zelfstandig werkwoord. |
||||||||||||
|
|
• |
Zelfstandige werkwoorden zijn altijd te vervangen door een ander werkwoord. |
||||||||||||
|
|
|
Hij blijft thuis. |
|
Hij gaat naar school. |
||||||||||
|
|
|
Hij is thuis. |
|
Hij loopt naar school. |
||||||||||
|
|
|
Hij slaapt thuis. |
|
Hij fietst naar school. |
||||||||||
|
|
|
Hij werkt thuis. |
|
Hij neemt de auto naar school. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
7 |
|||||||||||||
|
|
• |
Hulpwerkwoorden kunnen niet of in beperkte mate worden vervangen door een ander werkwoord. |
||||||||||||
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Er zijn diverse soorten hulpwerkwoorden. |
||||||||||||
|
|
• |
De werkwoorden zijn en hebben in combinatie met een voltooid deelwoord. |
||||||||||||
|
|
|
Hij heeft een huis gekocht. |
|
Ik ben naar school gegaan. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het werkwoord zullen is heel vaak het hulpwerkwoord voor de toekomende tijd. |
||||||||||||
|
|
|
Ik zal vanavond om zeven uur komen. |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het werkwoord worden is het hulpwerkwoord van de lijdende vorm. |
||||||||||||
|
|
|
Hij wordt door de politie gearresteerd. |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Voorbeelden van andere hulpwerkwoorden zijn: |
||||||||||||
|
|
|
kunnen - |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
To be en to have zijn hulpwerkwoorden van tijd, in combinatie met een voltooid deelwoord. |
||||||||||||
|
|
|
Ik heb gekocht. |
|
|
|
|
I have bought. |
|
|
|||||
|
|
|
Ik ben gegaan. |
|
|
|
|
I have gone. |
|
|
|||||
|
|
|
Ik ben geweest. |
|
|
|
|
I have been. |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Will en shall zijn HWW van de toekomende tijd. Soms laat men de eerste 2 letters weg. |
||||||||||||
|
|
|
Ik zal vanavond komen |
|
I will come tonight. |
I’ll come tonight. |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
To be is het hulpwerkwoord van de lijdende vorm. |
||||||||||||
|
|
|
I am punished bij my father. |
|
Ik word door mijn vader gestraft. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het DU kent in het algemeen dezelfde hulpwerkwoorden als het NE. |
||||||||||||
|
|
|
Er ist gekommen. (sein) |
|
Sie haben geholfen. (haben) |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Avoir en être zijn de hulpwerkwoorden van tijd. |
||||||||||||
|
|
• |
De meeste WW worden met avoir vervoegd. Soms gebruikt het FA een ander WW dan het NE. |
||||||||||||
|
|
|
J’ai travaillé. |
Je suis allé à Paris. |
|
J’ai été à Paris. |
|||||||||
|
|
|
Ik heb gewerkt. |
Ik ben naar Parijs gegaan. |
|
Ik ben in Parijs geweest. |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In de toekomende tijd, is er in tegenstelling tot het EN en het DU, geen apart WW. |
||||||||||||
|
|
|
Je travaillerai. |
Tu réussiras. |
|
Il parlera. |
|||||||||
|
|
|
Ik zal werken. |
Jij zal slagen. |
|
Hij zal praten. |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Etre is ook het hulpwerkwoord voor de lijdende vorm . |
||||||||||||
|
|
|
Je suis puni par mon père. |
|
|
Ik word door mijn vader gestraft. |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
• |
Het LA gebruikt geen hulpwerkwoord. Veel tijden worden uitgedrukt door 1 aparte vorm. |
||||||||||||
|
|
|
Ik heb geroepen. |
|
|
|
|
vocavi |
|
|
|
|
|||
|
|
|
Ik zal roepen. |
|
|
|
|
vocabo |
|
|
|
|
|||
|
|
|
Ik word geroepen. |
|
|
|
|
vocor |
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
8 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
Een koppelwerkwoord koppelt een ZNW of een BNW met een ander woord in de zin. |
||||||||||||
|
|
• |
Het voegt iets belangrijks aan dat andere woord (het onderwerp van de zin) toe. |
||||||||||||
|
|
• |
Het woord dat wordt gekoppeld kan een ZNW zijn, maar ook een BNW. |
||||||||||||
|
|
• |
Als je dat ZNW of dat BNW weglaat, is de zin onvolledig. |
||||||||||||
|
|
|
Mijn vader is aardig. |
|
|
|
Mijn vader is ... |
|
|
|
|||||
|
|
|
Mijn vader wordt directeur. |
|
|
|
Mijn vader wordt ... |
|
|
|
|||||
|
|
|
Zij zijn aardig. |
|
|
|
Zij zijn ... |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Bij koppelwerkwoorden hebben we te maken met een naamwoordelijk gezegde, dat bestaat uit een werkwoordelijk deel (kww en eventueel hww(en)) en een naamwoordelijk deel (zelfstandig naamwoord of bijvoeglijk naamwoord). |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De meest gebruikte koppelwerkwoorden in het NE zijn: |
||||||||||||
|
|
|
zijn |
blijven |
|
schijnen |
|||||||||
|
|
|
worden |
blijken |
|
lijken |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De eerste drie komen het meest voor. |
||||||||||||
|
|
|
Mijn vader is directeur. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
Mijn vader wordt directeur. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
Mijn vader blijft directeur. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het koppelwerkwoord speelt in het EN geen belangrijke rol. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De kenmerken van een koppelwerkwoord zijn dezelfde als in het NE. |
||||||||||||
|
|
• |
Sein (zijn), werden (worden), bleiben (blijven) zijn de belangrijkste koppelwerkwoorden. |
||||||||||||
|
|
|
Er ist mein Bruder. |
Er wird mein Freund. |
|
Er bleibt immer mein Freund. |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als het naarwoordelijk deel een zelfstandig naamwoord is, staat deze in dezelfde naamval als het onderwerp, de eerste naamval. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De kenmerken van een koppelwerkwoord zijn dezelfde als in het NE. |
||||||||||||
|
|
• |
Etre (zijn) is het belangrijkste koppelwerkwoord. |
||||||||||||
|
|
• |
Het koppelwerkwoord koppelt een ZNW of een BNW met een ander woord (het onderwerp) in de zin. |
||||||||||||
|
|
|
Le garçon est grand. |
|
La fille est grande. |
||||||||||
|
|
|
Il est grand. |
|
Elle est grande. |
||||||||||
|
|
|
Les garçons sont grands. |
|
Les filles sont grandes. |
||||||||||
|
|
|
Ils sont grands. |
|
Elles sont grandes. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Esse (zijn) is het belangrijkste koppelwerkwoord.. |
||||||||||||
|
|
• |
Het woord dat aan het andere woord in de zin gekoppeld wordt, staat altijd in de eerste naamval. |
||||||||||||
|
|
|
Deze man is dokter. |
|
Hic vir medicus est. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als het woord, dat gekoppeld wordt, een BNW is dan past het zich aan bij het onderwerp. |
||||||||||||
|
|
|
De meisjes zijn blij. |
|
Puellae laetae sunt. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
Voornaamwoorden zijn woorden die in de plaats kunnen komen van een ZNW of een groep woorden waarin het ZNW het belangrijkste woord is. |
|||||||||||||
|
|
|
Mijn vader is directeur. |
|
Hij is directeur. |
||||||||||
|
|
|
Ik heb het boek gelezen. |
|
Ik heb het gelezen. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Er zijn verschillende voornaamwoorden: |
Persoonlijke voornaamwoorden (PSV) |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bezittelijke voornaamwoorden (BZV) |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Aanwijzende voornaamwoorden (AV) |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Vragende voornaamwoorden (VRV) |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Betrekkelijke voornaamwoorden (BTV) |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Onbepaalde voornaamwoorden (OV) |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wederkerende voornaamwoorden (WV) |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wederkerige voornaamwoorden (WGV) |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
1 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
PSV hebben vaak een aparte vorm. O, MV, LV, na een VZ. Het kan verschil maken. |
||||||||||||
|
|
• |
Vooral in de 3e persoon enkelvoud. |
||||||||||||
|
|
• |
Kijk eens naar de schema’s hieronder. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Persoonlijke voornaamwoorden staan in plaats van personen of dingen. |
||||||||||||
|
|
|
Mijn vader is directeur. |
|
Hij is directeur. |
||||||||||
|
|
|
Ik heb het boek gelezen. |
|
Ik heb het gelezen. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De vorm van het PSV hangt af van welk zinsdeel het is. |
||||||||||||
|
|
• |
Het NE maakt geen verschil tussen meewerkend en lijdend voorwerp (hen/hun uitgezonderd): |
||||||||||||
|
|
|
|
Onderwerp |
|
Meewerkend/lijdend voorwerp |
|||||||||
|
|
|
1e persoon enkelvoud |
ik |
|
mij, me |
|||||||||
|
|
|
2e persoon enkelvoud |
jij, je, u |
|
jou, jij, u |
|||||||||
|
|
|
3e persoon enkelvoud |
hij, zij |
|
hem, haar het |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
1e persoon meervoud |
wij |
|
ons |
|||||||||
|
|
|
2e persoon meervoud |
jullie, u |
|
jullie, u |
|||||||||
|
|
|
3e persoon meervoud |
zij, ze |
|
hen, hun, ze |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het PSV hun kan nooit worden gebruikt als onderwerp van een persoonsvorm. |
||||||||||||
|
|
|
Hun zeggen |
is geen correct NE |
Zij zeggen |
is wel correct |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het NE maakt geen verschil tussen meewerkend en lijdend voorwerp (hen/hun uitgezonderd): |
||||||||||||
|
|
|
meewerkend voorwerp |
Ik heb hun een brief geschreven. |
|||||||||||
|
|
|
|
Ik heb aan hen een brief geschreven. |
|||||||||||
|
|
|
|
Beide zinnen betekenen hetzelfde. |
|
||||||||||
|
|
|
|
Laat je het VZ "aan" weg, dan schrijf je hun. |
|||||||||||
|
|
|
|
Laat je het VZ "aan" niet weg, dan schrijf je hen. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
lijdend voorwerp |
Ik heb hen niet gezien. |
|||||||||||
|
|
|
|
Ik heb ze niet gezien. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het PSV als onderwerp heeft aparte vormen. |
||||||||||||
|
|
• |
Het PSV als meewerkend en lijdend voorwerp heeft dezelfde vormen (net als in het NE). |
||||||||||||
|
|
|
|
ik |
jij |
hij |
zij |
het |
wij |
jullie |
zij |
|
|
|
|
|
|
|
O |
I |
you |
he |
she |
it |
we |
you |
they |
|
|
|
|
|
|
|
MV + LV |
me |
you |
him |
her |
it |
us |
you |
them |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het PSV ik wordt in het EN altijd met een hoofdletter geschreven. |
||||||||||||
|
|
|
Gisteren kwam ik te laat. |
|
Yesterday I came too late. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het PSV als onderwerp, meewerkend of lijdend voorwerp heeft steeds een aparte vorm. |
||||||||||||
|
|
|
|
ik |
jij |
hij |
zij |
het |
wij |
jullie |
zij |
u |
|
|
|
|
|
|
O |
ich |
du |
er |
sie |
es |
wir |
ihr |
sie |
Sie |
1e naamval |
||
|
|
|
MV |
mir |
dir |
ihm |
ihr |
ihm |
uns |
euch |
ihnen |
Ihnen |
3e naamval |
||
|
|
|
LV |
mich |
dich |
ihn |
sie |
es |
uns |
euch |
sie |
Sie |
4e naamval |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het PSV als onderwerp heeft voor elke persoon een aparte vorm.. |
||||||||||||
|
|
• |
Het PSV voor de 3e persoon enkelvoud en meervoud heeft voor meewerkend en lijdend voorwerp aparte vormen. |
||||||||||||
|
|
|
|
ik |
jij |
hij |
zij |
|
wij |
jullie |
zij |
|
|
||
|
|
|
O |
je |
tu |
il |
elle |
|
nous |
vous |
ils/elles |
|
|||
|
|
|
MV |
me |
te |
lui |
lui |
|
nous |
vous |
leur |
|
|
||
|
|
|
LV |
me |
te |
le |
la |
|
nous |
vous |
les |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Voor de vijf naamvallen is er steeds een andere vorm (hieronder 3 naamvallen). |
||||||||||||
|
|
|
|
ik |
jij |
hij |
zij |
het |
wij |
jullie |
zij |
zij |
|
|
|
|
|
|
O |
ego |
tu |
is |
ea |
id |
nos |
vos |
ei |
eae |
|||
|
|
|
MV |
mihi |
tibi |
ei |
ei |
ei |
nobis |
vobis |
eis |
eis |
|||
|
|
|
LV |
me |
te |
eum |
eam |
id |
nos |
vos |
eos |
eas |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
2 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
Bezittelijke voornaamwoorden geven het “bezit” ergens van aan. |
||||||||||||
|
|
• |
Ze staan vóór een ZNW. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BZV zijn: |
||||||||||||
|
|
|
mijn |
ons (onze) |
|
||||||||||
|
|
|
jouw (je) |
jullie (uw) |
|
||||||||||
|
|
|
zijn/haar |
hun |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De 3e persoon enkelvoud kent twee vormen: zijn en haar. Het gebruik hangt af van de bezitter. |
||||||||||||
|
|
|
Hij heeft een huis. |
Het is zijn huis. |
|
||||||||||
|
|
|
Zij heeft een huis. |
Het is haar huis. |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het bezit van iets kan in het NE ook worden weergegeven door van + PSV. |
||||||||||||
|
|
|
Hij heeft een huis. |
Het huis is van hem. |
|
||||||||||
|
|
|
Ik heb een huis. |
Het huis is van mij. |
|
||||||||||
|
|
|
De woorden mij en hem zijn in bovenstaande voorbeelden geen bezittelijke voornaamwoorden maar persoonlijke voornaamwoorden! |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Let op het verschil tussen jou (PSV) en jouw (BZV)! |
||||||||||||
|
|
|
Jij hebt een huis. |
Het huis is van jou. |
Het is jouw huis. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BZV in het EN zijn: |
||||||||||||
|
|
|
my |
our |
|
||||||||||
|
|
|
your |
your |
|
||||||||||
|
|
|
his/her |
their |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het gebruik van his/her is afhankelijk van de bezitter. |
||||||||||||
|
|
|
He has a house. |
It is his house. |
|
||||||||||
|
|
|
She has a house, |
It is her house. |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het bezit kan ook op een andere manier worden aangegeven |
||||||||||||
|
|
|
I have a house. |
The house is mine. |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het DU heeft als BZV: |
||||||||||||
|
|
|
mein |
unser |
|
||||||||||
|
|
|
dein |
euer |
|
||||||||||
|
|
|
sein, ihr |
ihr, Ihr |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het BVN past zich aan bij het ZNW waar het bij hoort, d.w.z. in naamval, geslacht, enkel- |
||||||||||||
|
|
|
der Freund |
Das ist dein Freund. |
Ich habe deinen Freund gesehen. |
||||||||||
|
|
|
die Tasche |
Das ist meine Tasche. |
|
||||||||||
|
|
|
Schema enkelvoud: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
m/m |
|
o/s |
|
|
|
v/w |
|
mv/Mz |
|
|
|
|
|
|
1 |
mein* |
armer* |
mein* |
armes* |
|
1 |
meine |
arme |
meine |
armen |
|
|
|
|
|
2 |
meines |
armen |
meines |
armen |
|
2 |
meiner |
armen |
meiner |
armen |
|
|
|
|
|
3 |
meinem |
armen |
meinem |
armen |
|
3 |
meiner |
armen |
meinen |
armen |
|
|
|
|
|
4 |
meinen |
armen |
mein* |
armes* |
|
4 |
meine |
arme |
meine |
armen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
1 |
dein* |
armer* |
mein* |
armes* |
|
1 |
deine |
arme |
deine |
armen |
|
|
|
|
|
2 |
deines |
armen |
deines |
armen |
|
2 |
deiner |
armen |
deiner |
armen |
|
|
|
|
|
3 |
deinem |
armen |
deinem |
armen |
|
3 |
deiner |
armen |
deinen |
armen |
|
|
|
|
|
4 |
deinen |
armen |
dein* |
armes* |
|
4 |
deine |
arme |
deine |
armen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
1 |
sein* |
armer* |
sein* |
armes* |
|
1 |
seine |
arme |
seine |
armen |
|
|
|
|
|
2 |
seines |
armen |
seines |
armen |
|
2 |
seiner |
armen |
seiner |
armen |
|
|
|
|
|
3 |
seinem |
armen |
seinem |
armen |
|
3 |
seiner |
armen |
seinen |
armen |
|
|
|
|
|
4 |
seinen |
armen |
sein* |
armes* |
|
4 |
seine |
arme |
seine |
armen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
1 |
ihr* |
armer* |
ihr* |
armes* |
|
1 |
ihre |
arme |
ihre |
armen |
|
|
|
|
|
2 |
ihres |
armen |
ihres |
armen |
|
2 |
ihrer |
armen |
ihrer |
armen |
|
|
|
|
|
3 |
ihrem |
armen |
ihrem |
armen |
|
3 |
ihrer |
armen |
ihren |
armen |
|
|
|
|
|
4 |
ihren |
armen |
ihr* |
armes* |
|
4 |
ihre |
arme |
ihre |
armen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Opmerking: de "sein"- |
|||||||
|
|
|
Schema meervoud + beleefdheidsvorm ("Sie"): |
||||||||||||
|
|
|
|
m/m |
|
o/s |
|
|
|
v/w |
|
mv/Mz |
|
|
|
|
|
|
1 |
unser* |
armer* |
unser* |
armes* |
|
1 |
unsere |
arme |
unsere |
armen |
|
|
|
|
|
2 |
unseres |
armen |
unseres |
armen |
|
2 |
unserer |
armen |
unserer |
armen |
|
|
|
|
|
3 |
unserem |
armen |
unserem |
armen |
|
3 |
unserer |
armen |
unseren |
armen |
|
|
|
|
|
4 |
unseren |
armen |
unser* |
armes* |
|
4 |
unsere |
arme |
unsere |
armen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
1 |
euer* |
armer* |
euer* |
armes* |
|
1 |
euere |
arme |
euere |
armen |
|
|
|
|
|
2 |
eueres |
armen |
eueres |
armen |
|
2 |
euerer |
armen |
euerer |
armen |
|
|
|
|
|
3 |
euerem |
armen |
euerem |
armen |
|
3 |
euerer |
armen |
eueren |
armen |
|
|
|
|
|
4 |
eueren |
armen |
euer* |
armes* |
|
4 |
euere |
arme |
euere |
armen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
1 |
ihr* |
armer* |
ihr* |
armes* |
|
1 |
ihre |
arme |
ihre |
armen |
|
|
|
|
|
2 |
ihres |
armen |
ihres |
armen |
|
2 |
ihrer |
armen |
ihrer |
armen |
|
|
|
|
|
3 |
ihrem |
armen |
ihrem |
armen |
|
3 |
ihrer |
armen |
ihren |
armen |
|
|
|
|
|
4 |
ihren |
armen |
ihr* |
armes* |
|
4 |
ihre |
arme |
ihre |
armen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
1 |
Ihr* |
armer* |
Ihr* |
armes* |
|
1 |
Ihre |
arme |
Ihre |
armen |
|
|
|
|
|
2 |
Ihres |
armen |
Ihres |
armen |
|
2 |
Ihrer |
armen |
Ihrer |
armen |
|
|
|
|
|
3 |
Ihrem |
armen |
Ihrem |
armen |
|
3 |
Ihrer |
armen |
Ihren |
armen |
|
|
|
|
|
4 |
Ihren |
armen |
Ihr* |
armes* |
|
4 |
Ihre |
arme |
Ihre |
armen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Opmerking: 3 x ihr: enkelvoud, meervoud en beleefdheidsvorm! |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het FA heeft als BZV: |
||||||||||||
|
|
|
mom, ma, mes |
notre, notre, nos |
|
||||||||||
|
|
|
ton, ta, tes |
votre, votre, vos |
|
||||||||||
|
|
|
son, sa, ses |
leur, leur, leurs |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het BZV past zich aan aan het ZNW waar het bij hoort: d.w.z. in geslacht, enkel- |
||||||||||||
|
|
|
un ami |
C'est mon ami. |
Ce sont mes amis. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het FA heeft geen apart BZV voor zijn of haar. |
||||||||||||
|
|
|
une voiture |
C'est ca voiture. |
|
||||||||||
|
|
|
|
zijn of haar auto? |
De zin moet dat uitwijzen. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het bezit kan ook op een andere manier worden weergegeven. |
||||||||||||
|
|
|
Bijvoorbeeld door het woordje à (een VZ) + een PSV. |
|
|||||||||||
|
|
|
Cette voiture est à moi. |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het LA heeft als BZV: |
||||||||||||
|
|
|
meus |
noster |
|
||||||||||
|
|
|
tuus |
vester |
|
||||||||||
|
|
|
suus |
suus |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het BZV past zich aan bij het ZNW waar het bij hoort: d.w.z. geslacht, enkel- |
||||||||||||
|
|
|
Vir equum meum videt. |
De man ziet mijn paard. |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
3 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
Het woord zegt het al: met behulp van deze woorden wijs je iets aan. |
||||||||||||
|
|
• |
Je kunt iets aanwijzen dat dichtbij is of verder af. |
||||||||||||
|
|
• |
Je kunt AV je ook gebruiken zonder ZNW. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De belangrijkste AV zijn: dit, dat, deze, die. |
||||||||||||
|
|
• |
Deze en dit zijn de AV voor dichtbij. |
||||||||||||
|
|
|
Deze man is niet gek. |
Dit huis is niet te koop. |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Die en dat zijn de AV voor veraf. |
||||||||||||
|
|
|
Die man is niet gek. |
Dat huis is niet te koop. |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
AV kunnen ook gebruikt worden zonder ZNW |
||||||||||||
|
|
|
Die auto rijdt te gek. |
Die rijdt te gek. |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
This is het AV voor dichtbij. Het hoort bij een ZNW in het enkelvoud. |
||||||||||||
|
|
• |
These is de vorm die hoort bij een ZNW in het meervoud. |
||||||||||||
|
|
|
This house is for sale. |
Dit huis staat te koop. |
|
||||||||||
|
|
|
These houses are for sale. |
Deze huizen staan te koop. |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
That is het AV voor veraf. Het hoort bij een ZNW in het enkelvoud. |
||||||||||||
|
|
• |
Those is de vorm die hoort bij een ZNW in het meervoud. |
||||||||||||
|
|
|
That house is for sale. |
Dat huis staat te koop. |
|
||||||||||
|
|
|
Those houses are for sale. |
Die huizen staan te koop. |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het DU heeft voor veraf en dichtbij geen aparte AV. Er is dus maar één AV: dies- |
||||||||||||
|
|
• |
Het AV heeft wel verschillende vormen te vergelijken met het LW. |
||||||||||||
|
|
• |
De vorm die je gebruikt hangt af van het ZNW waar het bijhoort: |
||||||||||||
|
|
|
der Mann |
die Frau |
das Kind |
||||||||||
|
|
|
dieser Mann |
diese Frau |
dieses Kind |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Deze vorm hangt ook nog eens af van de naamval die het ZNW heeft. |
||||||||||||
|
|
|
Ich habe den Mann gesehen. |
Ich habe diesen Mann gesehen. |
|
||||||||||
|
|
|
Schema: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
m/m |
|
o/s |
|
|
|
v/w |
|
mv/Mz |
|
|
|
|
|
|
1 |
dieser |
arme |
dieses |
arme |
|
1 |
diese |
arme |
diese |
armen |
|
|
|
|
|
2 |
dieses |
armen |
dieses |
armen |
|
2 |
dieser |
armen |
dieser |
armen |
|
|
|
|
|
3 |
diesem |
armen |
diesem |
armen |
|
3 |
dieser |
armen |
diesen |
armen |
|
|
|
|
|
4 |
diesen |
armen |
dieses |
arme |
|
4 |
diese |
arme |
diese |
armen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het FA heeft één AV. |
||||||||||||
|
|
• |
Het AV heeft wel verschillende vormen. Net als in het DU past het zich bij een ZNW aan. |
||||||||||||
|
|
• |
Cet is de vorm voor een mannelijk woord dat begint met een klinker of stomme h. |
||||||||||||
|
|
|
Je lis ce livre. |
Je lis ces livres. |
|
||||||||||
|
|
|
Je vois cet homme. |
Je vois ces hommes. |
|
||||||||||
|
|
|
Je vois cette femme. |
Je vois ces femmes. |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als het FA dichtbij of veraf duidelijk wil maken komt er achter het ZNW - |
||||||||||||
|
|
|
Je lis ce livre- |
Ik lees dit boek. |
|
||||||||||
|
|
|
Je vois cet homme- |
Ik zie die man. |
|
||||||||||
|
|
|
Voulez- |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het LA heeft drie AV. Eén voor dichtbij, twee voor veraf: |
||||||||||||
|
|
|
hic |
betekent |
deze of dit |
hier bij mij |
|||||||||
|
|
|
iste |
betekent |
die, dat |
daar bij jou |
|||||||||
|
|
|
ille |
betekent |
die, dat |
daar bij hem |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het AV heeft verschillende vormen en past zich steeds bij het ZNW aan. |
||||||||||||
|
|
• |
Er zijn dus vormen voor het mannelijk, vrouwelijk, onzijdig, enkel- |
||||||||||||
|
|
|
enkelvoud |
|
|
|
|
meervoud |
|||||||
|
|
|
mnl |
vrl |
onz |
|
|
|
|
|
mnl |
vrl |
onz |
|
|
|
|
|
hic |
haec |
hoc |
|
|
|
|
|
hi |
hae |
haec |
|
|
|
|
|
iste |
ista |
istud |
|
|
|
|
|
isti |
istae |
ista |
|
|
|
|
|
ille |
illa |
illud |
|
|
|
|
|
illi |
illae |
illa |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Maar er zijn ook vormen voor de diverse naamvallen. |
||||||||||||
|
|
|
stad = urbs = vrl |
hic = hier bij mij |
in deze stad (bij mij) = in hac urbe |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
4 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
Vragende voornaamwoorden vragen altijd naar personen of naar dingen. |
||||||||||||
|
|
• |
VRV leiden vaak een vragende zin in. |
||||||||||||
|
|
• |
Vragende zinnen zijn altijd te herkennen aan een vraagteken. |
||||||||||||
|
|
• |
Let op: niet alle vragende woorden die aan het begin van een vragende zin staan zijn ook vragende voornaamwoorden. |
||||||||||||
|
|
• |
VRV kunnen gebruikt worden samen met een ZNW (bijvoeglijk) of zonder (zelfstandig). |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Wie, wat, welk, welke, wat voor, wat voor een zijn vragende voornaamwoorden. |
||||||||||||
|
|
• |
Sommige van die VRV kunnen zonder ZNW worden gebruikt, ze zijn zelfstandig gebruikt. |
||||||||||||
|
|
• |
Worden VRV samen met een ZNW gebruikt, dan zijn ze bijvoeglijk gebruikt. |
||||||||||||
|
|
|
zelfstandig gebruikt: |
|
|
||||||||||
|
|
|
Wie doet dat? |
|
|
||||||||||
|
|
|
Wat gebeurt er? |
|
|
||||||||||
|
|
|
Dat is een mooie auto. |
Ik zie hier veel mooie auto's. |
Welke bedoel je? |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
bijvoeglijk gebruikt: |
|
|
||||||||||
|
|
|
Welk meisje doet dat? |
|
|
||||||||||
|
|
|
Welke meisjes doen dat? |
|
|
||||||||||
|
|
|
Welke jongen doe dat? |
|
|
||||||||||
|
|
|
Wat voor een auto is dat? |
|
|
||||||||||
|
|
|
Wat voor auto's zijn dat? |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
Ik weet niet welk meisje dat doet. |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Er zijn in het NE wel meer woorden die aan het begin van een vragende zin staan. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Who (wie), what (wat) which (welke) zijn VRV. |
||||||||||||
|
|
|
Wie deed dat? |
Who did that? |
|
||||||||||
|
|
|
Wat gebeurt er? |
What is happening? |
|
||||||||||
|
|
|
Welk huis wil hij kopen? |
Which house does he want to buy? |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Which kan ook zonder ZNW, dus zelfstandig, worden gebruikt. Je zet er dan one achter. |
||||||||||||
|
|
|
He wants to buy a house. |
Which one? |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Wer, (wie), was (wat) en welch (welk) zijn VRV. |
||||||||||||
|
|
• |
Welch past zich aan bij het ZNW waar het bij hoort. |
||||||||||||
|
|
|
Wie doet dat? |
Wat gebeurt er? |
Welk(e)... |
||||||||||
|
|
|
Wer macht das? |
Was passiert hier? |
Welcher Mann? |
||||||||||
|
|
|
|
|
Welche Frau? |
||||||||||
|
|
|
|
|
Welches Kind? |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Welch wordt vervoegd volgens als het der- |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het gebruik van het VRV in het FA is wat ingewikkelder dan bij andere talen. |
||||||||||||
|
|
• |
Het FA heeft verschillende vormen voor zelfstandig en bijvoeglijk gebruikte VRV. |
||||||||||||
|
|
• |
Het kan ook nog eens verschil maken of het VRV onderwerp of geen onderwerp is. |
||||||||||||
|
|
• |
Wie is altijd qui. |
||||||||||||
|
|
|
Wie heeft dat gedaan? |
Qui a fait cela? |
Aan wie denk je? |
A qui penses- |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Wie is qu’est- Maar: Quel est le prix (bij koppel- |
||||||||||||
|
|
|
OW |
Wat gebeurt er? |
Qu’est- |
||||||||||
|
|
|
LV |
Wat doet die jongen? |
Qu’est- |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Welk is quel, bijvoeglijk gebruikt dus altijd samen met een ZNW. Het past zich aan bij het ZNW. |
||||||||||||
|
|
• |
Welk is lequel, zelfstandig gebruikt, in plaats van een ZNW. Het past zich aan. |
||||||||||||
|
|
|
Quel livre lis tu? |
Quels livres lis- |
|
|
|||||||||
|
|
|
Quelle maison vois- |
Quelles maisons vois- |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
J'ai lus un livre. |
Lequel? |
J’ai acheté une maison. |
Laquelle? |
|||||||||
|
|
|
J'ai lus ces livres. |
Lesquels? |
J’ai acheté ces maisons. |
Lesquelles? |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het LA heeft verschillende vormen voor zelfstandig en bijvoeglijk gebruikte VRV. |
||||||||||||
|
|
• |
Quis (wie), quid (wat) worden zelfstandig gebruikt en hebben voor elke naamval een aparte vorm. |
||||||||||||
|
|
|
Quis fecit? |
Wie heeft het gedaan? |
Quid fecit? |
Wat heeft hij gedaan? |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Qui (welke) wordt bijvoeglijk gebruikt. Elke naamval heeft een aparte vorm, bovendien zijn er vormen voor mannelijk, vrouwelijk, onzijdig, enkelvoud en meervoud. |
||||||||||||
|
|
|
Qui vir fecit? |
Welke man heeft het gedaan? |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
5 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
Een BTV verwijst naar een eerder genoemd woord of een groep woorden. |
||||||||||||
|
|
• |
Het woord of de groep woorden waarnaar het woord verwijst noemen we het antecedent. |
||||||||||||
|
|
|
Ik lees nu een boek dat ik heel spannend vind. |
|
dat is een betrekkelijk voornaamwoord |
||||||||||
|
|
|
|
|
dat verwijst naar een boek |
||||||||||
|
|
|
|
|
een boek is het antecedent |
||||||||||
|
|
• |
In alle talen wordt verschil gemaakt tussen personen en dingen. |
||||||||||||
|
|
• |
Soms zijn er ook andere vormen na een VZ (zoals in het NE). |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De belangrijkste BTV zijn: die, dat, wie en wat. |
||||||||||||
|
|
• |
Het BTV is soms lastig te herkennen. |
||||||||||||
|
|
• |
Dat komt omdat het op het eerste gezicht ook iets anders zou kunnen zijn. |
||||||||||||
|
|
• |
Kun je die of dat vervangen door deze en/of dit dan zijn het AVen. |
||||||||||||
|
|
|
Ik lees nu een boek dat ik heel spannend vind. |
|
dat verwijst naar een boek |
||||||||||
|
|
|
|
|
vervangen door deze/dit onmogelijk |
||||||||||
|
|
|
|
|
dat is BTV |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
Ik lees dat spannende boek graag. |
|
dat kun je vervangen door dit |
||||||||||
|
|
|
|
|
dat is AV |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Wie is een BTV, dat je gebruikt voor personen. Er staat een VZ voor. |
||||||||||||
|
|
|
De vrienden met wie ik op reis geweest ben, zijn heel aardig. |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Wie en wat kunnen zonder antecedent worden gebruikt. |
||||||||||||
|
|
|
Wie klaar is met zijn proefwerkwerk mag gaan. |
|
Wat hij gezegd heeft, is onzin. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Voor personen gebruiken we who. |
||||||||||||
|
|
|
Here is a lady who wants to speakt to you. |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Who verandert in whose (van wie) en in whom (als LV van een zin) of na een VZ. |
||||||||||||
|
|
|
Here is a lady whose husband is a bloody fool. |
|
|
||||||||||
|
|
|
Here is a lady whom I met yesterday. |
|
.... to whom I wrote a letter. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Which gebruiken we voor dingen en dieren. |
||||||||||||
|
|
|
The house which you see there is mine. |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
That mag gebruikt worden in plaats van who en which, maar alleen in een beperkende zin. |
||||||||||||
|
|
|
The house that you see there is mine. |
|
|
||||||||||
|
|
|
The house which costed 1 million Pounds, is mine. |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het BTV verwijst naar een voorafgaand zinsdeel: het antecedent. Het antecedent staat altijd in dezelfde zin. |
||||||||||||
|
|
• |
Het past zich aan bij het antecedent in getal en geslacht. |
||||||||||||
|
|
• |
Schema: |
||||||||||||
|
|
|
1 |
der |
|
das |
|
|
1 |
die |
|
die |
|
|
|
|
|
|
2 |
dessen |
|
dessen |
|
|
2 |
deren |
|
deren |
|
|
|
|
|
|
3 |
dem |
|
dem |
|
|
3 |
der |
|
denen |
|
|
|
|
|
|
4 |
den |
|
das |
|
|
4 |
die |
|
die |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het FA zijn er voor personen en dingen verschillende BTV. |
||||||||||||
|
|
• |
Bovendien is het belangrijk of die BTV onderwerp, LV zijn of na een VZ komen. |
||||||||||||
|
|
• |
Qui is het BTV voor personen (als onderwerp en na een VZ). |
||||||||||||
|
|
• |
Que is het BTV voor personen (als LVW). |
||||||||||||
|
|
|
Le conducteur qui roule là, roule trop vite. |
|
Le conducteur que je vois, roule trop vite. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Que is het BTV voor dingen, maar alleen als onderwerp. Que is het BTV voor dingen, als LVW. |
||||||||||||
|
|
|
Le livre qui est sur le table, est intéressant. |
|
Le livre que je lis, est intéressant.. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Lequel is het BTV voor dingen na een VZ. Lequel heeft meer dan één vorm. |
||||||||||||
|
|
|
Le livre avec lequel il s’est couché, est intéressant |
|
|
||||||||||
|
|
|
La chaise sur laquelle il est assis, est très belle |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BTV zonder antecedent zoals in het NE bestaan in FA niet. |
||||||||||||
|
|
|
Hij is niet gekomen, wat me verbaast. |
|
Il n'est pas venu, ce qui m'étonne. |
||||||||||
|
|
|
Ik weet niet wat hij denkt. |
|
Je ne sais pas, ce qu'il pense. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als qui en que betrekking hebben op personen zetten we er celui voor. |
||||||||||||
|
|
|
Wie klaar is, mag gaan. (Degene, die ....) |
|
Celui qui a terminé peut partir. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het BTV is gelijk aan het bijvoeglijk gebruikte VRV. |
||||||||||||
|
|
• |
Het past zich aan bij het antecedent in getal en geslacht. |
||||||||||||
|
|
• |
De naamval hangt af van zijn functie in de bijzin. |
||||||||||||
|
|
|
De meester geeft aan de slaaf, die altijd gehoorzaamt, een geschenk.. |
|
|||||||||||
|
|
|
Dominus servo, qui semper paret, donum dat. |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het BTV kan zonder antecedent worden gebruikt. |
||||||||||||
|
|
|
Qui dives est, multos amigos habet. |
Wie rijk is heeft vele vrienden. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
6 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
Een OV staat voor iets onbekends, iets vaags. |
||||||||||||
|
|
• |
Er zijn OV die zelfstandig gebruikt worden, andere worden bijvoeglijk (met een ZNW) gebruikt. |
||||||||||||
|
|
• |
Sommige OV duiden een persoon aan, andere duiden een ding aan. Sommige kunnen voor beide worden gebruikt. |
||||||||||||
|
|
• |
Je weet niet wie het is of hoeveel het is. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Men, iemand, iedereen zijn OV voor personen. |
||||||||||||
|
|
• |
Iets, niets, alles zijn OV voor dingen. |
||||||||||||
|
|
• |
Het is een OV als er geen ZNW achter staat of als het geen ZNW vervangt. |
||||||||||||
|
|
|
Het is drie uur. |
Het is zomer. |
Het onweert. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het is een BLW als er een ZNW achter staat. |
||||||||||||
|
|
|
Het boek ligt daar. |
Het meisje loopt buiten. |
Het bepaalde lidwoord. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het is een PSV als het in plaats van een ZNW staat. |
||||||||||||
|
|
|
Het boek ligt daar. |
Het ligt daar. |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Voorbeelden van OV zijn: |
||||||||||||
|
|
|
everybody |
iedereen |
somebody |
iemand |
nobody |
niemand |
|||||||
|
|
|
everything |
alles |
something |
iets |
nothing |
niets |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Voorbeelden van OV zijn: |
||||||||||||
|
|
|
personen |
man |
jemand |
niemand |
|||||||||
|
|
|
dingen |
etwas |
nichts |
alles |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het FA maakt verschil tussen bijvoeglijk en zelfstandig gebruikte OV. |
||||||||||||
|
|
• |
Bijvoeglijk gebruikte OV passen zich aan bij het woord waar ze bij horen. |
||||||||||||
|
|
• |
Soms bestaat er van zelfstandig gebruikte OV een vrouwelijk of een meervoud. |
||||||||||||
|
|
• |
Voorbeelden van OV zijn: |
||||||||||||
|
|
|
tout le monde |
iedereen |
plusiers |
verschillende |
|||||||||
|
|
|
chacun |
een ieder (zelfstandig) |
chaque |
elk (bijvoeglijk) |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Niemand en niets lijken absoluut niet op iemand of iets. Ze worden als ontkenningen beschouwd. |
||||||||||||
|
|
• |
Het kenmerkende van een Franse ontkenning is dat die uit twee delen bestaat. |
||||||||||||
|
|
• |
Voor de persoonsvorm zet je ne (of n’). Achter de persoonsvorm een tweede woord. |
||||||||||||
|
|
• |
Door dat tweede woord krijgt de ontkenning zijn betekenis. |
||||||||||||
|
|
|
quelqu'un |
iemand |
quelque chose |
iets |
|||||||||
|
|
|
Je ne vois personne. |
Ik zie niemand. |
Je ne vois rien. |
Ik zie niets. |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Opmerking: n’ schrijf je voor een woord dat met een klinker of een stomme h begint: |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Er zijn zelfstandig en bijvoeglijk gebruikte onbepaalde voornaamwoorden. |
||||||||||||
|
|
• |
Veel gebruikte zijn: nemo (niemand), totus (geheel), nihil (niets). |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
7 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
Een wederkerend voornaamwoord verwijst naar het onderwerp van de zin. |
||||||||||||
|
|
• |
Het WV is afhankelijk van het onderwerp van de zin. |
||||||||||||
|
|
• |
Het WV hoort altijd bij een werkwoord. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Wederkerende voornaamwoorden staan bij wederkerende WW (WW met zich ervoor). |
||||||||||||
|
|
|
zich vergissen |
zich scheren |
zich schamen |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Wederkerende voornaamwoorden staan bij wederkerende WW (WW met zich ervoor). |
||||||||||||
|
|
|
zich vergissen |
ik vergis me |
|
||||||||||
|
|
|
|
jij vergist je |
|
||||||||||
|
|
|
|
hij/zij vergist zich |
|
||||||||||
|
|
|
|
wij vergissen ons |
|
||||||||||
|
|
|
|
jullie vergissen je |
|
||||||||||
|
|
|
|
zij vergissen zich |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Wederkerende voornaamwoorden staan bij wederkerende WW. |
||||||||||||
|
|
• |
Het WV past zich aan bij het onderwerp. |
||||||||||||
|
|
|
I enjoy myself. |
we enjoy ourselves |
it enjoys itself |
||||||||||
|
|
|
you enjoy yourself |
you enjoy yourselves |
one enjoys oneself |
||||||||||
|
|
|
he enjoys himself |
they enjoy themselves |
|
||||||||||
|
|
|
she enjoys herself |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Werkwoorden die in het NE wederkerend zijn, hoeven dat in het EN niet te zijn. |
||||||||||||
|
|
|
zich vergissen |
to be mistaken |
zich aankleden |
to dress |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
WV staan bij wederkerende WW (WW met sich ervoor). |
||||||||||||
|
|
|
zich vergissen |
sich irren |
zich scheren |
sich rasieren |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het WVN past zich aan bij het onderwerp. |
||||||||||||
|
|
|
ich irre mich |
wir irren uns |
|
||||||||||
|
|
|
du irrst dich |
ihr irrt euch |
|
||||||||||
|
|
|
er, sie, es irrt sich |
sie, Sie irren sich |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
WV staan bij wederkerende WW (WW met se ervoor). |
||||||||||||
|
|
|
zich vergissen |
se tromper |
zich scheren |
se raser |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Werkwoorden die in het NE wederkerend zijn, hoeven dat in het FA niet te zijn. |
||||||||||||
|
|
|
zich schamen voor |
avoir honte de |
wandelen |
se promener |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het WVN past zich aan bij het onderwerp. |
||||||||||||
|
|
|
je me trompe |
nous nous trompons |
|
||||||||||
|
|
|
tu te trompes |
vous vous trompez |
|
||||||||||
|
|
|
il, elle se trompe |
ils, elles se trompent |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Wederkerende werkwoorden worden in de voltooide tijd vervoegd met être. |
||||||||||||
|
|
|
ik heb me vergist |
je me suis trompé |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Wederkerende werkwoorden in het NE zijn dat in het LA soms niet. |
||||||||||||
|
|
|
gaudeo |
ik verheug me |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Soms wordt wedekerigheid uitgedrukt door passieve vormen: lavatur = hij wast zich. |
||||||||||||
|
|
• |
De meest voorkomende vormen zijn sibi (dativus) en se (zowel accusativus als ablativus). |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
8 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
Het wederkerig voornaamwoord lijkt als woordsoort op het wederkerend voornaamwoord. |
||||||||||||
|
|
• |
Het verschil is dat het slaat op meerdere personen, die vaak als onderwerp van de zin voorkomen. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het WGV is elkaar en vormen daarvan: mekaar en elkander. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het EN heeft als WGV: each other en one another. |
||||||||||||
|
|
|
Family members support one another. |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het DU heeft als WGV: einander. |
||||||||||||
|
|
|
Peter und Inge helfen einander (gegenseitig). |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Ook in het FA moet er sprake zijn van meerder "partijen": |
||||||||||||
|
|
|
Les hommes, énervés, se battent comme des chiffonniers. |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het LA zijn de "Pronomen Reciprocum": fui en fuus. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
Bijwoorden lijken in elk geval in het NE verdacht veel op bijvoeglijke naamwoorden. |
|||||||||||||
|
|
• |
BW vermelden altijd bijzonderheden over andere woorden in een zin. |
||||||||||||
|
|
• |
BW zeggen echter nooit iets over een ZNW in de zin. |
||||||||||||
|
|
• |
Ze maken sommige woorden in de zin wat preciezer. |
||||||||||||
|
|
• |
Dat is niet alleen in het NE zo, maar ook in alle andere talen. |
||||||||||||
|
|
• |
In het NE kun je het bijwoord in een zin vaak op een andere plek zetten. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Een bijwoord zegt iets over een werkwoord of hoort bij het (hele) werkwoord. |
||||||||||||
|
|
|
Hij luistert goed. |
|
|||||||||||
|
|
|
In zijn snelle sportwagen rijdt hij hard. |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
Hij keurt het doelpunt goed. |
Het hele werkwoord is goedkeuren. |
|||||||||||
|
|
|
Hij belt haar op. |
Het hele werkwoord is opbellen. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Een bijwoord zegt iets van een BNW. |
||||||||||||
|
|
|
Ik wens u een heel prettige avond. |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Een bijwoord zegt iets van een ander bijwoord. |
||||||||||||
|
|
|
Ik rijd verschrikkelijk hard. |
hard is hier een bijwoord |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BW maken een ander woord preciezer. |
||||||||||||
|
|
|
Hij rijdt voorzichtig. |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Bijwoorden kunnen ook een plaats aangeven, |
||||||||||||
|
|
|
Zij rijdt daar. |
Daar rijdt zij. |
|||||||||||
|
|
|
Morgen rijdt hij daar. |
Daar rijdt hij morgen. |
|||||||||||
|
|
|
Morgen rijdt zij daar zo. |
Zo rijdt zij daar morgen. |
|||||||||||
|
|
|
Morgen rijdt hij daar niet. |
Daar rijdt hij morgen niet. |
|||||||||||
|
|
|
Waar zal zij morgen rijden? |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
"Er" is ook een BW. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BW eindigen in het EN heel vaak - |
||||||||||||
|
|
|
Zij werkt vlug. |
She works quickly. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Er zijn ook aparte bijwoorden. |
||||||||||||
|
|
|
Goed gedaan! |
Well done! |
|||||||||||
|
|
|
Ik zal altijd van haar houden. |
I will allways love her. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BW verschillen soms niet van het BNW. |
||||||||||||
|
|
|
Goed gedaan! |
Gut gemacht! |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Er zijn ook aparte bijwoorden. |
||||||||||||
|
|
|
Hij komt altijd te laat. |
Er kommt immer zu spät. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BW eindigen in het FA vaak op –ment, achter het BNW gezet. |
||||||||||||
|
|
• |
Eindigt het BNW op een medeklinker, dan maak je het eerst vrouwelijk en daarna komt de uitgang - |
||||||||||||
|
|
|
Hij rijdt snel. |
Il roule rapidement. (rapide) |
|||||||||||
|
|
|
Hij rijdt langzaam. |
Il roule lentement. (lent- |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Er zijn ook aparte bijwoorden. |
||||||||||||
|
|
|
Zij rijden snel. |
Ils roulent vite! |
|||||||||||
|
|
|
Zij werkt goed. |
Elle travaille bien. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het bijwoord wordt afgeleid van het BNW. Dat kan op verschillende manieren. |
||||||||||||
|
|
|
BNW altus |
BW alte |
BNW fortis |
BW fortiter |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
VZ zijn kleine woordjes. |
|||||||||||||
|
|
• |
Ze horen meestal bij een ZNW. |
||||||||||||
|
|
• |
Ze geven vaak een plaats aan. |
||||||||||||
|
|
• |
Ze geven vaak een tijd aan. |
||||||||||||
|
|
• |
Veel werkwoorden hebben een vast VZ. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
... school. Op de puntjes zijn heel wat woorden in te vullen. Ze geven allen een plaats aan. |
||||||||||||
|
|
|
voor, achter, naast, op, onder, bij, naar, etc. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
... een week. Op de puntjes zijn heel wat woorden in te vullen. Ze geven allen een tijd aan. |
||||||||||||
|
|
|
na, over, sinds. gedurende, etc. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Voorbeelden van werkwoorden met een vast VZ: |
||||||||||||
|
|
|
verlangen naar |
vertrouwen op |
zorgen voor |
twijfelen aan |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Er zijn ook VZs die niet makkelijk in één van bovenstaande groepen onder te brengen zijn: |
||||||||||||
|
|
|
via |
te |
volgens |
per |
ondanks |
dankzij |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
LET OP: In heel veel Nederlandse werkwoorden zit een VZ opgesloten. |
||||||||||||
|
|
|
opbellen |
hij belt op |
uitgaan |
ik ga uit |
bijhouden |
hij houdt bij |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het EN heeft net als het NE VZs van tijd en plaats. |
||||||||||||
|
|
|
in school |
before eight o'clock |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Werkwoorden kunnen een vast VZ hebben. Het VZ kan een heel andere dan in het NE zijn. |
||||||||||||
|
|
|
bang zijn voor |
to be afraid of |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het DU heeft elk VZ een naamval, de tweede, de derde of de vierde naamval, je zou voorzetsels dus ook "voorzegsels" kunnen noemen, ze zeggen voor welke naamval je moet gebruiken. |
||||||||||||
|
|
• |
Regels voor welke naamval je moet gebruiken zijn er niet. Je zult ze dus uit je hoofd moeten leren (net als de "der"- |
||||||||||||
|
|
|
2e naamval |
derde naamval |
vierde naamval |
||||||||||
|
|
|
statt |
in plaats van |
mit |
met |
durch |
door |
|||||||
|
|
|
trotz |
ondanks |
nach |
na |
für |
voor |
|||||||
|
|
|
während |
terwijl |
bei |
bij |
ohne |
zonder |
|||||||
|
|
|
wegen |
wegens |
seit |
sinds |
um |
om |
|||||||
|
|
|
außerhalb |
buiten |
von |
van |
bis |
tot |
|||||||
|
|
|
innerhalb |
binnen |
zu |
naar |
gegen |
tegen |
|||||||
|
|
|
anlässlich |
naar aanleiding |
gegenüber |
tegenover |
entlang |
langs |
|||||||
|
|
|
|
|
außer |
behalve |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
aus |
uit |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Sommige VZ hebben een derde of een vierde naamval. |
||||||||||||
|
|
|
3e of 4e naamval naamval |
|
|
||||||||||
|
|
|
an |
aan |
neben |
naast |
unter |
onder |
|||||||
|
|
|
auf |
op |
in |
in |
vor |
voor |
|||||||
|
|
|
hinter |
achter |
über |
over |
zwischen |
tussen |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De derde naamval gebruik je als er sprake is van een "zich bevinden", een rust. |
||||||||||||
|
|
• |
De vierde naamval gebruik je als er sprake is van een "ergens naar toe", een beweging. |
||||||||||||
|
|
|
3e naamval |
4e naamval |
|||||||||||
|
|
|
am (an dem) Fenster sitzen |
ans (an das) Fenster setzen |
|||||||||||
|
|
|
je bevindt je daar, rust |
je gaat daar zitten, beweging |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
hinter dem Haus sein |
hinter das Haus gehen |
|||||||||||
|
|
|
je bevindt je daar, rust |
je gaat er naar toe, beweging |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als WW samen met VZ geen beweging of rust uitdrukken: auf + über 4e naamval, alle anderen (van de 3e of 4e naamval) de derde naamval. |
||||||||||||
|
|
• |
Sommige VZs staan niet voor het ZNW, maar er achter. Het zijn dus eerder “achterzetsels”. |
||||||||||||
|
|
|
3e naamval |
4e naamval |
|||||||||||
|
|
|
Sie wohnen der Kirche gegenüber. |
Wir fahren den Kanal entlang. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Werkwoorden kunnen een vast VZ hebben. Het VZ kan een heel andere dan in het NE zijn. |
||||||||||||
|
|
|
tevreden zijn over |
zufrieden sein mit |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De VZs à en de kunnen worden samengetrokken met het LW. |
||||||||||||
|
|
|
à + le wordt au |
à + les wordt aux |
à + la, à + l' blijft zo |
||||||||||
|
|
|
de + le wordt du |
de + les wordt des |
de + la, de + l' blijft zo |
||||||||||
|
|
|
Il donne un cadeau au garçon |
Il parle du garçon |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Werkwoorden kunnen een vast VZ hebben. |
||||||||||||
|
|
|
bang zijn voor |
avoir peur de |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Werkwoorden die in het NE een VZ hebben, hebben dat soms in het FA niet. |
||||||||||||
|
|
|
J'aime le thé. |
Ik houd van thee. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
VZs krijgen de accusativus of de ablativus, soms beide. |
||||||||||||
|
|
|
accusativus |
|
ablativus |
|
|||||||||
|
|
|
intra muros |
binnen de muren |
ex urbe |
uit de stad |
|||||||||
|
|
|
in urbem |
naar de stad |
in urbe |
in de stad |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
Voegwoorden zijn woorden die andere woorden, woordgroepen of zinnen met elkaar verbinden. |
|||||||||||||
|
|
• |
Een hoofdzin wordt met een bijzin verbonden door een onderschikkend voegwoord (ondersch.vgw.). (Aangezien, als, dat, doordat, hoewel, mits, nadat, of, ofschoon, omdat, opdat, terwijl, toen, zodra). |
||||||||||||
|
|
|
De dokter verwacht dat Petra weer snel beter is. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Een hoofdzin wordt met een andere hoofdzin (of woorden, of woordgroepen) verbonden door nevenschikkende voegwoorden (nevensch.vgw.). (En, maar, of, want). |
||||||||||||
|
|
|
Ik ga naar binnen want het gaat zo regenen. (2 hoofdzinnen) |
||||||||||||
|
|
|
Jan of Piet. (2 woorden) |
||||||||||||
|
|
|
De wolf en de zeven geitjes. (2 woordgroepen) |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
En, maar, of, want, omdat zijn een paar veelgebruikte VGW. |
||||||||||||
|
|
|
Ik lees een boek en hij luistert naar een CD. |
||||||||||||
|
|
|
Hij en ik, we zijn grote vrienden. |
||||||||||||
|
|
|
Hij kon niet komen, want hij was ziek. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het EN verandert de woordvolgorde na toevoeging van het VGW niet. |
||||||||||||
|
|
• |
Een aantal veelgebruikte VGW zijn: |
||||||||||||
|
|
|
Emma won the music contest because/as/for/since she was the best. |
||||||||||||
|
|
|
Ed Sheeran and Adele are my favourite artists. |
||||||||||||
|
|
|
Do you want to eat potatoes or pizza tonight?. |
||||||||||||
|
|
|
I’ve saved some money so (that) I can buy a laptop. |
||||||||||||
|
|
|
I see your point, but/though/although/even though/however I don’t agree with you |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het DU verbind je hoofdzinnen met de VGW: aber, denn, doch, entweder, oder, sondern, und. |
||||||||||||
|
|
• |
In het DU verbind je hoofd- |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het FA kent vele VGW. De meest eenvoudige zitten verstopt in dit zinnetje: Mais où est donc Ornicar? |
||||||||||||
|
|
|
mais - |
||||||||||||
|
|
• |
Sommige voegwoorden krijgen in het FA een bijzondere vorm van het WW achter zich. |
||||||||||||
|
|
|
Il ne vient pas, bien que je l’aie invité. |
||||||||||||
|
|
|
Hij komt niet, hoewel ik hem uitgenodigd heb. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het LA kent alleen onderschikkende VGW. |
||||||||||||
|
|
|
doel: ut - |
||||||||||||
|
|
|
gevolg: ut - |
||||||||||||
|
|
|
tijd: ubi - |
||||||||||||
|
|
|
reden: quia - |
||||||||||||
|
|
|
voorwaarde: sive - |
||||||||||||
|
|
|
toegeving: mensa |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
Hoofdtelwoorden: zij geven een hoeveelheid, een aantal aan. |
|||||||||||||
|
|
• |
Bepaalde hoofdtelwoorden geven een precies aantal aan. |
||||||||||||
|
|
• |
Onbepaalde hoofdtelwoorden geven de hoeveelheid minder precies aan. |
||||||||||||
|
|
• |
Rangtelwoorden geven een bepaalde volgorde of een rang weer. |
||||||||||||
|
|
• |
Bepaalde rangtelwoorden noemen een exact getal. |
||||||||||||
|
|
• |
Onbepaalde rangtelwoorden noemen geen exact getal. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Voorbeelden: |
||||||||||||
|
|
|
bepaalde hoofdtelwoorden: zeven, honderd |
||||||||||||
|
|
|
onbepaalde hoofdtelwoorden: enkele, alle, weinig |
||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
bepaalde rangtelwoorden: zevende, honderdste |
||||||||||||
|
|
|
onbepaalde rangtelwoorden: laatste, zoveelste |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Alle rangtelwoorden eindigen op –de of op –ste. |
||||||||||||
|
|
|
eerste |
tweede |
derde |
honderste |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het EN schrijft eerst de tientallen, daarna de andere eenheden (het NE doet het andersom). |
||||||||||||
|
|
|
vierenveertig |
forty- |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Rangtelwoorden eindigen op –th, met drie uitzonderingen. |
||||||||||||
|
|
|
four |
fourth |
three |
third |
|||||||||
|
|
|
two |
second |
one |
first |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het DU schrijft de getallen net als in het NE. |
||||||||||||
|
|
|
vierenveertig |
vierundvierzig |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De rangtelwoorden van 1 tot en met 19 eindigen op –te. De andere eindigen op –ste. |
||||||||||||
|
|
|
vier |
vierte |
zwanzig |
zwanzigste |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het FA schrijft net als het EN eerst de tientallen (het NE doet het andersom). |
||||||||||||
|
|
|
vierenveertig |
quarante- |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Rangtelwoorden eindigen op –ième. Er zijn twee uitzonderingen. |
||||||||||||
|
|
|
trois |
troisième |
un |
premiere |
|||||||||
|
|
|
|
|
deux |
second |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Soms gebruik je in het FA een hoofdtelwoord, waar het NL een rangtelwoord gebruikt. |
||||||||||||
|
|
|
De derde januari. |
Le trois février. |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De TELW van 11 tot en met 16 bestaan uit één woord. De TELW van 70 t/m 99 zijn heel “apart”. |
||||||||||||
|
|
|
11 |
onze |
14 |
quartorze |
|
|
|||||||
|
|
|
12 |
douze |
15 |
quinze |
|
|
|||||||
|
|
|
13 |
treize |
16 |
seize |
97: quatre- |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Rangtelwoorden hebben soms een aparte vorm en kunnen vervoegd worden. |
||||||||||||
|
|
|
1 = unus |
1e = primus |
2 = duo |
2e = secundus |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Telwoorden worden ook wel weergegeven door bepaalde letters. |
||||||||||||
|
|
|
V = quinque = 5 |
X = decem = 10 |
C = centum = 100 |
M = mille = 1000 |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
Tussenwerpsels hebben geen grammaticale functie. |
|||||||||||||
|
|
• |
Ze staan los van de rest van de zin waar ze in staan. |
||||||||||||
|
|
• |
Tussenwerpsels kunnen ook als zelfstandige uitroep fungeren. |
||||||||||||
|
|
• |
Tussenwerpsels geven vaak uiting aan gevoelens, stemmingen of emoties. Ze verraden hoe de schrijver of spreker zich voelt. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Voorbeelden: |
||||||||||||
|
|
|
hee!, oei!, hoor, jakkes!, hela!, verdorie!, au!, oehoe, roekoe, foei!, proost!, hoera!, hallo!, toe maar! |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Voorbeelden: |
||||||||||||
|
|
|
achoo, ag, ah, apropos, aw, ay, bah, congratulations, da, damn, derp, good evening, good morning, goodbye, hello, hey, hi, ho, lo, no, nope, please, so what, welcome, why, wow, yeah, yes, yo |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Voorbeelden: |
||||||||||||
|
|
|
ach, aha, oh, au, bäh, igitt, huch, hurra, hoppla, nanu, oha, o lala, pfui, tja, ups, wow, cool, Mensch, Mann, Donnerwetter, Gesundheit, meine Güte, verdammt |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Voorbeelden: |
||||||||||||
|
|
|
aïe, ouïe, ouille, holà, uuf, oups, zut, merde, et toc, Pan, miam miam, beurk, ho, hein, bon, ben...euh... |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Voorbeelden: |
||||||||||||
|
|
|
age, attat, attatae, ēcastor, ecce, edepol, pol, ehem, ēheu, eho, ei, hei, em, hem, eu, euge, eu, eugepae, euhoe, heia, eia, hercle, heu, heus, hui, iō, papae, pax, pro, pro Iuppiter, pro di immortales, st, vae, vae mihi, vāh |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11 |
|
|
Onderwerp |
|
|
|
|
|
||||||
|
• |
In de meeste zinnen staat een onderwerp. |
|||||||||||||
|
|
• |
Het onderwerp van een zin heeft altijd een nauwe band met de persoonsvorm van die zin. |
||||||||||||
|
|
• |
Je kunt zeggen: de PV past zich aan het O aan en daardoor kun je het O herkennen. |
||||||||||||
|
|
• |
De band tussen PV en O is in alle talen heel sterk. Zo sterk dat ze in een hoofdzin nooit van elkaar gescheiden kunnen worden door een ander zinsdeel. |
||||||||||||
|
|
• |
Het O kan voor of achter de PV staan. |
||||||||||||
|
|
• |
Er zijn zinnen met een PV waarin geen O staat. Dat zijn zinnen met een gebiedende wijs. |
||||||||||||
|
|
• |
In die zinnen geef je een bevel of een opdracht: doe dit, doe dat. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Hoe vind je het onderwerp? |
||||||||||||
|
|
• |
Er zijn verschillende manieren om het O van een zin te vinden. |
||||||||||||
|
|
• |
De beste manier is om de PV in het meervoud te zetten (of in het enkelvoud). |
||||||||||||
|
|
|
De man koopt een boek. |
koopt is in het meevoud kopen |
|||||||||||
|
|
|
|
de man moet veranderen in de mannen |
|||||||||||
|
|
|
|
De mannen kopen een boek. |
|||||||||||
|
|
|
De man = onderwerp |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het onderwerp van een zin kan een lidwoord met een zelfstandig naamwoord zijn. Het ZNW kan een bijvoeglijk naamwoord hebben. |
||||||||||||
|
|
• |
Het onderwerp kan ook een voornaamwoord zijn. |
||||||||||||
|
|
• |
Dit geldt voor alle talen, het LA uitgezonderd. |
||||||||||||
|
|
|
De oude man werkt. |
Iemand werkt. |
Hij werkt. |
De mannen werken. |
|||||||||
|
|
|
The old man works. |
Somebody works. |
He works. |
The men work. |
|||||||||
|
|
|
Der alte Mann arbeitet. |
Jemand arbeitet. |
Er arbeitet. |
Die Männer arbeiten. |
|||||||||
|
|
|
Le vieil homme travaile. |
Quelqu'un travaille. |
Il travaille. |
Les hommes travaillent. |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De gebiedende wijs is gelijk aan de stam van het werkwoord. De stam van het werkwoord is gelijk aan de ik- |
||||||||||||
|
|
• |
De gebiedende wijs verandert nooit. |
||||||||||||
|
|
|
Ga weg! |
Schiet op! |
Hou op! |
Leer je huiswerk! |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De PV van een EN werkwoord verandert haast niet, wat het O ook is. |
||||||||||||
|
|
|
De man werkt. |
De mannen werken. |
|
|
|||||||||
|
|
|
The man works. |
The men work. |
|
|
|||||||||
|
|
|
I work. |
You work. |
He works. |
|
|||||||||
|
|
|
We work. |
You work. |
They work. |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als het O een ZNW is dan staat dat in de eerste naamval. |
||||||||||||
|
|
|
Der Mann arbeitet. |
Die Frau arbeitet. |
Das Kind arbeitet. |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als het O een PSV is, dan past de PV zich aan. Elke persoon heeft een andere vorm. |
||||||||||||
|
|
|
Ich komme. |
Du kommst. |
Er, sie, es kommt. |
|
|||||||||
|
|
|
Wir kommen. |
Ihr kommt. |
Sie kommen. |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Evenals in het DU heeft de PV voor elk PSV als onderwerp een aparte vorm. |
||||||||||||
|
|
|
Je travaille. |
Tu travailles. |
Il travaille. |
|
|||||||||
|
|
|
Nous travaillons. |
Vous travaillez. |
Ils travaillent. |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het O staat in het LA in de eerste naamval, de nominativus. |
||||||||||||
|
|
• |
Ook het LA heeft voor elke persoon een aparte PV. |
||||||||||||
|
|
|
voco |
vocas |
vocat |
|
|||||||||
|
|
|
vocamus |
vocatis |
vocant |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het PSV als O kan voor de persoonsvorm weggelaten worden. |
||||||||||||
|
|
|
vocamus |
wij roepen |
vocant |
zij roepen |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
Het gezegde is het zinsdeel dat uitdrukt wat het onderwerp van een zin doet. |
|||||||||||||
|
|
• |
Of wat het onderwerp ondergaat. |
||||||||||||
|
|
• |
Of in welke toestand het onderwerp verkeert. |
||||||||||||
|
|
• |
Er zijn twee soorten gezegdes: |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12 |
1 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
Een werkwoordelijk gezegde bestaat uit één werkwoordsvorm, de persoonsvorm. |
||||||||||||
|
|
|
Ik kom nooit te laat op school. |
Ik lees de krant graag. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Een werkwoordelijk gezegde kan ook bestaan uit meer werkwoordsvormen. |
||||||||||||
|
|
|
Ik ben nog nooit te laat op school gekomen. |
Ik had de krant nog niet gelezen. |
|||||||||||
|
|
|
Ik wil de krant nog lezen. |
Kun je mij vanavond even helpen? |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als er voor een infinitief het woordje te staat, dan maakt dat deel uit van het gezegde. |
||||||||||||
|
|
|
Ik zit de krant te lezen. |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het NE kunnen werkwoorden in 2 delen uiteenvallen. Beide delen behoren tot het gezegde. |
||||||||||||
|
|
|
aankomen |
De trein komt alweer te laat aan. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Wederkerende werkwoorden zijn werkwoorden waar zich voor staat. |
||||||||||||
|
|
|
zich vergissen |
Ik heb me aardig in hem vergist. (heb me vergist = WG) |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De werkwoorden van een werkwoordelijk gezegde kunnen verspreid over de zin staan. |
||||||||||||
|
|
|
Wij hebben hem een mooi cadeau gegeven. |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het EN blijven de verschillende werkwoorden van het WG bij elkaar staan. |
||||||||||||
|
|
|
We have given him a present. |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De werkwoorden van een WG kunnen verspreid over de zin staan (net als in het NE). |
||||||||||||
|
|
|
Wir haben ihm ein Geschenk gegeben. |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het FA blijven de verschillende werkwoorden van het WG bij elkaar staan (net als in het EN). |
||||||||||||
|
|
|
Nous lui avons donné un cadeau. |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Tussen de PV en VD kan alleen een stukje van de ontkenning en een PSV komen. |
||||||||||||
|
|
|
Nous ne lui avons pas donné un cadeau. |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het LA heeft veel minder te maken met onderdelen van een WG. |
||||||||||||
|
|
|
vocavi = ik heb geroepen |
vocaverant = zij hadden geroepen |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12 |
2 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
Een naamwoordelijk gezegde voldoet aan twee voorwaarden. |
||||||||||||
|
|
• |
Het belangrijkste werkwoord in de zin is een koppelwerkwoord. |
||||||||||||
|
|
• |
In de zin staat een woord (of een groep woorden) waarmee iets wordt gezegd over het onderwerp. |
||||||||||||
|
|
• |
Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit twee delen: |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De belangrijkste koppelwerkwoorden zijn: |
||||||||||||
|
|
|
zijn |
worden |
blijven |
blijken |
lijken |
schijnen |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het NG bestaat uit 2 delen, een werkwoordelijk en naamwoordelijk deel: |
||||||||||||
|
|
|
Hij wordt directeur/oud. |
wordt directeur = NG |
|||||||||||
|
|
|
wordt = werkwoordelijk deel |
directeur/oud = naamwoordelijk deel |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het naamwoordelijk deel is een zelfstandig naamwoord of een bijvoeglijk naamwoord. |
||||||||||||
|
|
• |
Bestaat het werkwoordelijk deel uit meerdere werkwoorden, dan is er 1 het koppelwerkwoord (meestal het laatste) en de ander(en) hulpwerkwoord(en). |
||||||||||||
|
|
|
Hij zou directeur geworden zijn. |
zou geworden zijn = werkwoordelijk deel |
|||||||||||
|
|
|
zijn = koppelwerkwoord |
zou + geworden = hulpwerkwoorden |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Bestaat het NG uit meer dan 1 deel, dan staan ze meestal bij elkaar. |
||||||||||||
|
|
|
Zij is al drie dagen ziek geweest. |
She has been ill for three days now. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het belangrijkste koppelwerkwoord is zijn = sein. |
||||||||||||
|
|
• |
Het naamwoordelijk deel van het gezegde staat in de eerste naamval. |
||||||||||||
|
|
|
Er ist der Freund von Jan. |
Sie ist die Freundin von Jan. |
Sie ist das Kind von Jan. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Bestaat het NG uit meer dan 1 deel, dan kunnen ze apart van elkaar staan. |
||||||||||||
|
|
|
Zij is gisteren ziek geweest. |
Sie ist gestern krank gewesen. |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het belangrijkste koppelwerkwoord is être (zijn). |
||||||||||||
|
|
• |
Een BNW als naamwoordelijk deel van het gezegde past zich bij het onderwerp. |
||||||||||||
|
|
• |
Zich aanpassen wil zeggen: |
mannelijk meervoud krijgt een - |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
vrouwelijk enkelvoud krijgt een - |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
vrouwelijk meervoud krijgt - |
|||||
|
|
|
Le garçon est grand. |
Les garçon sont grand. |
|
||||||||||
|
|
|
La fille est grande. |
Les filles sont grandes. |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Bestaat het NG uit meer dan 1 deel, dan staan ze meestal bij elkaar. |
||||||||||||
|
|
|
Zij is gisteren ziek geweest. |
Hier elle a été malade. |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het naamwoordelijk deel van het gezegde staat in de eerste naamval (zoals in het DU). |
||||||||||||
|
|
• |
Is het naamwoordelijk deel een BNW dan past zich dat aan bij het onderwerp (zoals in het FA). |
||||||||||||
|
|
• |
Het naamwoordelijk deel van het gezegde kan voor de persoonsvorm geplaatst worden. |
||||||||||||
|
|
|
Deze man is dokter. |
Hic vir medicus est. |
|
|
|||||||||
|
|
|
Het meisje is blij. |
Puella laeta est. |
De meisjes zijn blij. |
Puellae laetae sont. |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
Een lijdend voorwerp kan nooit met een VZ beginnen. |
|||||||||||||
|
|
• |
Een lijdend voorwerp komt alleen voor in zinnen met een WG, nooit met een NG. |
||||||||||||
|
|
• |
Het lijdend voorwerp ondervindt of ondergaat de acitiviteit die onderwerp en gezegde uitdrukken. |
||||||||||||
|
|
• |
Je kunt ook zeggen: je vindt het LV door antwoord te geven op de vraag Wie/wat+WG+O. |
||||||||||||
|
|
|
Ik koop een boek. |
|
|||||||||||
|
|
|
Ik = O |
|
|||||||||||
|
|
|
koop = WG |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
Het LV vind je door te vragen: |
WAT koop ik? |
|||||||||||
|
|
|
|
Het antwoord op die vraag is: een boek |
|||||||||||
|
|
|
|
Dus een boek is LV |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het LV hoeft niet altijd een ZNW te zijn. Het kan ook een PSV zijn. |
||||||||||||
|
|
|
Ik koop een boek. |
Ik koop het. |
|||||||||||
|
|
|
Ik = O |
|
|||||||||||
|
|
|
koop = WG |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
Het LV vind je door te vragen: |
WAT koop ik? |
|||||||||||
|
|
|
|
Het antwoord op die vraag is: het |
|||||||||||
|
|
|
|
Dus het is LV |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Persoonlijke voornaamwoorden die LV zijn hebben een andere vorm dan het O: |
||||||||||||
|
|
|
Jij ken mij/me. |
Ik ken jou/je. |
Ik ken hem/haar. |
||||||||||
|
|
|
Zij kennen ons. |
Wij kennen jullie. |
Ik ken hen/ze. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Persoonlijke voornaamwoorden die LV zijn hebben een andere vorm dan het O: |
||||||||||||
|
|
|
He knows me. |
I know you. |
I know him/her. |
||||||||||
|
|
|
They know us. |
We know you. |
I know them. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het LV heeft in het DU de vierde naamval. |
||||||||||||
|
|
|
Ich habe den Jungen gesehen. |
Ich habe die Frau gesehen. |
Ich habe das Kind gesehen. |
||||||||||
|
|
|
Ich habe dich gesehen. |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Persoonlijke voornaamwoorden die LV zijn hebben een andere vorm dan het O. |
||||||||||||
|
|
• |
Bovendien maak je verschil tussen mannelijk, vrouwelijk, enkelvoud en meervoud. |
||||||||||||
|
|
|
Je connais cet homme. |
Je le connais. |
Je connais cette femme. |
Je la connais. |
|||||||||
|
|
|
Je connais ces hommes. |
Je les connais. |
Je connais ces femmes. |
Je les connais. |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het FA zet persoonlijke voornaamwoorden, gebruikt als LV, meestal voor de persoonsvorm. |
||||||||||||
|
|
|
Ik ken die man. |
Ik ken hem. |
|
|
|||||||||
|
|
|
I know that man. |
I know him. |
|
|
|||||||||
|
|
|
Ich kenne den Mann. |
Ich kenne ihn. |
|
|
|||||||||
|
|
|
Je connais cet homme. |
Je le connais. |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het LV staat in het LA in de accusativus. |
||||||||||||
|
|
|
Het paard is klein. |
Equus parvus est. |
|
||||||||||
|
|
|
De man ziet het kleine paard. |
Vir equum parvum videt. |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
Een meewerkend voorwerp begint soms met een VZ. Dat kunnen zijn: aan of voor. |
|||||||||||||
|
|
• |
Voor heeft in dit soort zinnen altijd de betekenis van bestemd voor. |
||||||||||||
|
|
• |
Die twee VZs kun je in het NE ook weglaten zonder dat de betekenis van de zin verandert. |
||||||||||||
|
|
• |
Als je die twee VZs weglaat dan verandert de zinsvolgorde ook. |
||||||||||||
|
|
|
Ik geef een boek. |
|
|||||||||||
|
|
|
Ik geef een boek aan mijn vader. |
|
|||||||||||
|
|
|
Ik geef mijn vader een boek. |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het MV kan je vinden door antwoord te geven op de vraag Aan/voor wie/wat+WG+O+LV. |
||||||||||||
|
|
|
Ik geef mijn vader een boek. |
|
|||||||||||
|
|
|
Het MV vind je door antwoord te geven op de vraag Aan/voor wie/wat + WG + O + LV |
||||||||||||
|
|
|
Je geeft dat boek aan je vader, dat zinsdeel is in deze zin dus het MV. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het MV hoeft niet altijd een ZNW te zijn, het kan ook een PSV zijn. |
||||||||||||
|
|
|
Ik geef een boek aan mijn vader. |
Ik geef hem een boek. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het MV hoeft niet per se een persoon te zijn, het kan ook een ding zijn. |
||||||||||||
|
|
|
Ik geef mijn keukendeur een nieuw kleurtje.. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
PSV die MV zijn, hebben een andere vorm dan het O. Die vorm is meestal gelijk aan het LV. |
||||||||||||
|
|
• |
De 3e persoon meervoud is een uitzondering. |
||||||||||||
|
|
|
LV: Hij kent mij. |
|
Ik ken hen. |
|
|||||||||
|
|
|
MV: Hij geeft mij een boek. |
Hij geeft hun een boek. |
|
||||||||||
|
|
|
|
Hij geeft aan hen een boek. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als het MV een PSV is, staat het achter de persoonsvorm. |
||||||||||||
|
|
|
Ik geef hem een boek. |
Hij geeft ons een boek. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Meestal komt het MV achter het LV te staan. |
||||||||||||
|
|
|
Ik geef een boek aan mijn vader. |
Ik geef mijn vader een boek. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als LV en MV beide een PSV zijn dan is de volgorde: LV MV. |
||||||||||||
|
|
|
Ik geef |
een boek |
aan mijn vader. |
Ik geef |
het |
hem. |
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
LV |
|
MV |
|
|
LV |
MV |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
LET OP: |
||||||||||||
|
|
|
Ik zit voor het huis. |
|
Ik zit achter, naast, in, op, onder .... |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het LV staat in een zin meestal voor het MV (net als in het NE). |
||||||||||||
|
|
• |
Laat je to (=aan) weg als VZ dan staat het MV voor het LV (net als in het NE). |
||||||||||||
|
|
|
I give |
a book |
to my father. |
I give |
it |
him. |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
LV |
|
MV |
|
|
|
LV |
MV |
|
|
|
|
|
|
I give |
|
my father |
a book. |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
MV |
|
LV |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het DU begint het MV nooit met het VZ aan. |
||||||||||||
|
|
|
Ich gebe dem Mann etwas. |
Ich gebe der Frau etwas. |
Ich gebe dem Kind etwas. |
||||||||||
|
|
|
Ich gebe ihm etwas. |
Ich gebe ihr etwas. |
Ich gebe ihm etwas. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Gebruik je in het DU bij het MV het VZ für (voor), dan gebruik je de vierde naamval. |
||||||||||||
|
|
|
Ich kaufe ein Buch für meine Frau. |
|
|
|
Ich kaufe meiner Frau ein Buch. |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als LV en MV beide een PSV zijn dan is de volgorde: LV MV. |
||||||||||||
|
|
|
Ich gebe es ihm. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als het MV een ZNW is, dan wordt het altijd voorafgegaan door het VZ à. Weglaten kan niet. |
||||||||||||
|
|
|
Je donne un cadeau à mon père. |
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als het MV een PV is, dan wordt het VZ à meestal weggelaten. |
||||||||||||
|
|
|
Je donne un cadeau à mon père. |
Je lui donne un cadeau. |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als LV en MV beide een PSV zijn dan zijn 2 volgordes mogelijk. |
||||||||||||
|
|
|
Je |
le |
lui |
donne. |
|
|
|
|
Il |
me |
le |
donne. |
|
|
|
|
|
LV |
MV |
|
|
|
|
|
|
MV |
LV |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Persoonlijke voornaamwoorden die LV of MV zijn staan meestal voor de persoonsvorm. |
||||||||||||
|
|
|
Je |
le |
lui |
donne. |
|
|
|
|
Il |
me |
le |
donne. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het meewerkend voorwerp krijgt de dativus. Een VZ (aan of voor) kom je daarbij niet tegen. |
||||||||||||
|
|
• |
De volgorde van meewerkend en lijdend voorwerp is niet per se zoals in het NE. |
||||||||||||
|
|
|
De vader geeft |
aan zijn zoon |
een boek. |
Pater |
filio |
librum dat. |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
MV |
|
LV |
|
|
|
MV |
LV |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
15 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
Zinsdelen die met een VZ beginnen kunnen verschillende soorten zinsdelen zijn: |
|||||||||||||
|
|
• |
Een meewerkend voorwerp (zie nummer 14, hierboven). |
||||||||||||
|
|
• |
Een voorzetselvoorwerp. |
||||||||||||
|
|
• |
Een bijwoordelijke bepaling. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
15 |
1 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
WW kunnen een vast VZ hebben, dat niet zo maar door een ander is te vervangen. |
||||||||||||
|
|
|
Ik verlang naar de vakantie. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het zinsdeel met dat vaste VZ is een VZvoorwerp. |
||||||||||||
|
|
|
Ik verlang naar de vakantie. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
VZvoorwerpen komen in alle talen voor. Het gebruikte VZ kan van taal tot taal verschillen. |
||||||||||||
|
|
|
Ik ben bang voor onweer. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
Ik am afraid of thunderstorms. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
Ich habe Angst vor Gewitter. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
J'ai peur d'une orage. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
15 |
2 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
Als je in een zin het onderwerp hebt gevonden, het gezegde, het lijdend voorwerp, het meewerkend voorwerp en het voorzetselvoorwerp dan kunnen er toch nog steeds zinsdelen overblijven. Deze zinsdelen noemen we bepalingen. De bekendste is de bijwoordelijke bepaling. |
||||||||||||
|
|
• |
Een bijwoordelijke bepaling heeft de volgende kenmerken: |
||||||||||||
|
|
• |
Een BWB zegt iets over het gezegde (wanneer, hoe, waar gebeurde er iets). |
||||||||||||
|
|
• |
Een BWB begint soms met een VZ, soms niet. |
||||||||||||
|
|
• |
Er zijn veel soorten soorten BWB. BWB van plaats en tijd zijn vaak voorkomend. |
||||||||||||
|
|
• |
In een zin kan meer dan één BWB staan. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
PSV die MV zijn, hebben een andere vorm dan het O. Die vorm is meestal gelijk aan het LV. |
||||||||||||
|
|
|
Wij hebben in dat restaurant gegeten. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
Wij hebben lekker gegeten. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
Het eerste lesuur begint om 8.30 uur. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
In ons land zijn de zomers nat. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
Die auto rijdt hard. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Woorden als niet, waarschijnlijk, helaas, ook etc worden ook BWB genoemd. |
||||||||||||
|
|
• |
De plaats van de bijwoordelijke bepaling is niet aan strikte regels gebonden. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Bepalingen van plaats gaan vooraf aan bepalingen van tijd. |
||||||||||||
|
|
|
I'm going to Amsterdam tomorrow. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als een bijwoordelijke bepaling uit één woord bestaat is dat woord een bijwoord. |
||||||||||||
|
|
• |
Een bijwoord eindigt heel vaak op –ly. |
||||||||||||
|
|
|
She is working quickly. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BWB die met een VZ beginnen kunnen in het DU in de derde of de vierde naamval staan. |
||||||||||||
|
|
• |
Welke naamval gebruikt moet worden hangt af van het VZ. |
||||||||||||
|
|
• |
Een BWB die niet met een VZ begint, staat altijd in de vierde naamval. |
||||||||||||
|
|
|
Er hat den ganzen Tag geschlafen. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Bepalingen van plaats gaan vooraf aan bepalingen van tijd. |
||||||||||||
|
|
|
Je vais à Amsterdam demain. |
Demain je vais à Amsterdam. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Bepalingen van plaats gaan vooraf aan bepalingen van tijd. |
||||||||||||
|
|
|
Demain je vais à Amsterdam. |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als een bijwoordelijke bepaling uit één woord bestaat is dat woord een bijwoord. |
||||||||||||
|
|
• |
Een bijwoord eindigt heel vaak op –ment. |
||||||||||||
|
|
|
Elle travaille rapidement. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het LA bestaat een aantal BWB van vergelijking, maat en plaats. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
16 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
Een BVB is eigenlijk geen zinsdeel, maar een stukje van een zinsdeel. |
|||||||||||||
|
|
• |
Een BVB hoort altijd bij een ZNW. |
||||||||||||
|
|
• |
Het antwoord op de vraag welk(e) + ZNW levert de BVB op. |
||||||||||||
|
|
|
Dat aardige meisje is zijn vriendin. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
Dat aardige meisje is het O van de zin. Het meisje is daarvan de kern kun je zeggen. |
||||||||||||
|
|
|
Je kunt de kern niet missen in een zin. Het woordje aardige kun je wel missen. |
||||||||||||
|
|
|
Het zegt iets over dat meisje. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
Aardige is een BVB bij meisje. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Een BVB kan voor of achter een ZNW staan. |
||||||||||||
|
|
|
Dat aardige meisje is zijn vriendin. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
De verkoop van DVD's is in de laatste jaren sterk gedaald. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Een BVB kan niet voorkomen in het werkwoordelijk gezegde, wel in alle andere zinsdelen. |
||||||||||||
|
|
• |
Een aparte BVB is de bijstelling. |
||||||||||||
|
|
|
De voetbalclub Feyenoord, de kampioen van Nederland, heeft als trainer Giovanni van Bronklhorst. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
Het O van deze zin bestaat uit 2 delen Feyenoord en de kampioen van Nederland . |
||||||||||||
|
|
|
Beide delen kun je omwisselen, 1 van beide zou je ook kunnen weglaten. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
Het tweede deel is een BVB. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
Die BVB is een BIJSTELLING. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De bijstelling heeft in het DU dezelfde naamval als het woord waar het bijhoort. |
||||||||||||
|
|
|
Er spielt bei Feyenoord, dem niederländischen Landesmeister. |
||||||||||||
|
|
|
Bei heeft de derde naamval, de bijstelling dus ook. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
17 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
Een zin kan bestaan uit één hele zin. Die zin noemen we dan een hoofdzin. |
|||||||||||||
|
|
• |
Een zin kan ook bestaan uit meer zinnen. Er staan meer gezegdes (en dus meer persoonsvormen in). Dat kunnen 2 hoofdzinnen zijn, maar ook een hoofdzin en een bijzin. |
||||||||||||
|
|
• |
Kenmerkend voor een hoofdzin is dat O en PV naast elkaar staan. Kenmerkend voor een bijzin is dat vaak niet het geval is en als het wel het geval is, dan kun je O en PV gemakkelijk van elkaar scheiden door andere woorden. |
||||||||||||
|
|
|
Ik ga morgen naar Amsterdam. |
Hoofdzin. |
|||||||||||
|
|
|
Ik werk niet en ik luister niet. |
Samengestelde zin met twee hoofdzinnen. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
Ik kom niet omdat ik geen zin heb. |
Ik kom niet |
hoofdzin |
||||||||||
|
|
|
|
omdat ik geen zin heb |
bijzin |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
17 |
1 |
Onderschikking en nevenschikkingng |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
• |
Een hoofdzin wordt met een bijzin verbonden door een onderschikkend voegwoord (ondersch.vgw.). (Aangezien, als, dat doordat, hoewel, mits, nadat, of, ofschoon, omdat, opdat, terwijl, toen, zodra.) |
||||||||||||
|
|
|
De dokter verwacht dat Petra snel weer beter is. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Een hoofdzin wordt met een andere hoofdzin (of woorden, of woordgroepen) verbonden door nevenschikkende voegwoorden (nevensch.vgw.). (En, maar, of, want) |
||||||||||||
|
|
|
Wij gaan naar binnen want het gaat zo regenen. |
2 hoofdzinnen |
|||||||||||
|
|
|
Hester of Helga? |
2 woorden |
|
|
|
||||||||
|
|
|
De wolf en de zeven geitjes. |
2 woordgroepen |
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
17 |
2 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
Een bijzin kan een betrekkelijke bijzin worden genoemd als hij begint met een BTV. Soms komen er één of meer komma’s te staan in zo’n zin en dat kan soms aanleiding geven tot verschillen in betekenis. |
||||||||||||
|
|
|
De leerlingen, die te laat kwamen, kregen straf. |
alle leerlingen waren te laat en kregen straf |
|||||||||||
|
|
|
De leerlingen die te laat kwamen, kregen straf. |
alleen de leerlingen die te laat kwamen kregen straf |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
17 |
3 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
Een bijzin wordt een bijvoeglijke bijzin genoemd als de bijzin informatie geeft over het zelfstandige naamwoord dat ervoor staat en in de hoofdzin staat. |
||||||||||||
|
|
|
Mensen die schoonheidsproducten kopen, willen vaak diervriendelijke producten. |
||||||||||||
|
|
|
willen |
PV hoofdzin |
|||||||||||
|
|
|
Mensen die schoonheidsproducten kopen |
O hoofdzin |
|||||||||||
|
|
|
die schoonheidsproducten kopen |
Bijvoeglijke bijzin (geeft informatie over mensen) |
|||||||||||
|
|
|
kopen |
PV bijv. bijzin |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De bijvoeglijke bijzin kan ook iets zeggen over de hele hoofdzin: |
||||||||||||
|
|
|
Mijn broer heeft de computer vernield, wat ik niet leuk vind. |
||||||||||||
|
|
|
heeft |
PV hoofdzin |
|||||||||||
|
|
|
Mijn broer |
O hoofdzin |
|||||||||||
|
|
|
wat ik niet leuk vind |
Bijvoeglijke bijzin (bij de hele hoofdzin) |
|||||||||||
|
|
|
vind |
PV bijv. bijzin |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
18 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
Een zin in de bedrijvende vorm is een actieve zin. In een actieve zin is het O van de zin zelf actief: |
|||||||||||||
|
|
|
Ik plaag dat meisje. |
De storm vernielde het dak. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Een zin in de lijdende vorm is een passieve zin. |
||||||||||||
|
|
|
Dat meisje wordt door mij geplaagd. |
Het dak werd door de storm vernield. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als je een actieve zin passief moet maken, houd dan rekening met het volgende: |
||||||||||||
|
|
• |
1. Het LV wordt O |
||||||||||||
|
|
• |
2. Het O wordt een BWB die begint met door. |
||||||||||||
|
|
• |
3. Als hulpwerkwoord gebruik je worden of zijn. |
||||||||||||
|
|
|
Ik sla die jongen. |
Die jongen wordt door mij geslagen. |
|||||||||||
|
|
|
Ik sloeg die jongen. |
Die jongen werd door mij geslagen. |
|||||||||||
|
|
|
Ik heb die jongen geslagen. |
Die jongen is door mij geslagen. |
|||||||||||
|
|
|
Ik had die jongen geslagen. |
Die jongen was door mij geslagen. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In de voltooide tijden de jongen is (of was) door mij geslagen hebben wij eigenlijk iets weggelaten. Weggelaten is het voltooid deelwoord geworden van het WW worden. |
||||||||||||
|
|
|
Die jongen is door mij geslagen. Eigenlijk: |
Die jongen is door mij geslagen geworden. |
|||||||||||
|
|
|
Die jongen was door mij geslagen. Eigenlijk: |
Die jongen was door mij geslagen geworden. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Dat kan zomaar in het NE. In de andere talen kan dat niet. |
||||||||||||
|
|
|
De jongen is door mij geslagen. |
||||||||||||
|
|
|
The boy has been beaten by me. |
||||||||||||
|
|
|
Der Junge ist von mir geschlagen worden. |
||||||||||||
|
|
|
Le garçon a été battu par moi. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
