Inhoudsopgave |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
▲ |
TAALKUNDIG ontleden |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
||||||||
3 |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
3 |
1 |
Der- |
|
|
|
|
|||||||
4 |
|
|
Werkwoorden▼ |
|
|
|
|
|||||||
|
4 |
1 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
4 |
2 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
4 |
3 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
4 |
4 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
4 |
5 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
4 |
6 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
4 |
7 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
4 |
8 |
|
|
|
|
|
|||||||
5 |
|
|
Voornaamwoorden ▼ |
|
|
|
|
|
||||||
|
5 |
1 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
5 |
2 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
5 |
3 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
5 |
4 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
5 |
5 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
5 |
6 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
5 |
7 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
5 |
8 |
|
|
|
|
|
|||||||
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
▲ |
REDEKUNDIG ontleden |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
12 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
12 |
1 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
12 |
2 |
|
|
|
|
|
|||||||
13 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
14 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
15 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
15 |
1 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
15 |
2 |
|
|
|
|
|
|||||||
16 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Diversen |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
17 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
17 |
1 |
Onderschikking en nevenschikking ▼ |
|
|
|
|
|
||||||
|
17 |
2 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
17 |
3 |
|
|
|
|
|
|||||||
18 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Uitgangspunt van dit overzicht is een bestand dat ik jaren geleden ergens gevonden heb. Ondanks verwoede zoekpogingen is het mij niet gelukt het origineel terug te vinden. |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ontleden |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Als je een zin ontleedt, doe je eigenlijk niets anders dan hem in stukken verdelen. Je haalt hem uit elkaar. Dat kun je op twee manieren doen: |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Taalkundig ontleden |
|
|
||||||||||
|
|
|
Je haalt een zin helemaal uit elkaar, woord voor woord. Elk apart woord geef je een naam. Dat noemen we taalkundig ontleden. Bij taalkundig ontleden praten we over woordsoorten. |
|||||||||||
|
• |
Redekundig ontleden |
|
|
||||||||||
|
|
|
Je kunt een zin ook op een andere manier uit elkaar halen. Je kijkt dan niet meer naar elk woord apart. Je kijkt naar delen van de zin, die bij elkaar horen en die een bepaalde functie in de zin hebben. Bij redekundig ontleden praten we over zinsdelen. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Afkortingen |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LW |
|
|
Lidwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
BLW |
|
Bepaald lidwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
OLW |
|
Onbepaald lidwoord |
|
|
|||||||
|
|
ZNW |
|
|
Zelfstandig naamwoord |
|
|
|||||||
|
|
BNW |
|
|
Bijvoeglijk naamwoord |
|
|
|||||||
|
|
WW |
|
|
Werkwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
ZWW |
|
Zelfstandig werkwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
HWW |
|
Hulpwerkwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
KWW |
|
Koppelwerkwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
PV |
|
Persoonsvorm |
|
|
|||||||
|
|
|
VDW |
|
Voltooid deelwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
ODW |
|
Onvoltooid deelwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
INF |
|
Infinitief |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
OTT |
|
Onvoltooid tegenwoordige tijd |
|
|
|||||||
|
|
|
OVT |
|
Onvoltooid verleden tijd |
|
|
|||||||
|
|
|
VTT |
|
Voltooid tegenwoordige tijd |
|
|
|||||||
|
|
|
VVT |
|
Voltooid verleden tijd |
|
|
|||||||
|
|
VNW |
|
|
Voornaamwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
PSV |
Persoonlijk voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
BZV |
Bezittelijk voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
AV |
Aanwijzend voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
VRV |
Vragend voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
BTV |
Betrekkelijk voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
OV |
Onbepaald voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
WV |
Wederkerend voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
WGV |
Wederkerig voornaamwoord |
|
|
||||||||
|
|
BW |
|
|
Bijwoord |
|
|
|||||||
|
|
|
VNB |
Voornaamwoordelijk bijwoord |
|
|
||||||||
|
|
VZ |
|
|
Voorzetsel |
|
|
|||||||
|
|
VGW |
|
|
Voegwoord |
|
|
|||||||
|
|
TELW |
|
Telwoord |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Allerlei |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m / m |
|
mannelijk |
|
|
||||||||
|
|
v / w |
|
vrouwelijk |
|
|
||||||||
|
|
o / s |
|
onzijdig |
|
|
||||||||
|
|
mv / Mz |
|
meervoud |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
Nederlands |
|
|
||||||||
|
|
EN |
|
Engels |
|
|
||||||||
|
|
DU |
|
Duits |
|
|
||||||||
|
|
FA |
|
Frans |
|
|
||||||||
|
|
LA |
|
Latijn |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Klinkers en medeklinkers |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Woorden bestaan uit klinkers en medeklinkers. De klinkers zijn: a – e – i – o – u – y. Alle andere letters uit ons alfabet noemen we medeklinkers. In diverse moderne vreemde talen is het van belang om te letten op woorden die met een klinker beginnen. |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De ‘h’, klinker of medeklinker? De h kan toonloos zijn, stom zeggen we dan. Je doet in dit geval net alsof hij er helemaal niet staat en het ZNW met een klinker begint. Een h kan echter ook stemhebbend zijn (aspiré, zeggen de Fransen dan). In woordenboeken worden ZNW die beginnen met een stemhebbende h op een aparte manier vermeld. Elk woordenboek doet dat jammer genoeg op een andere manier (soms wordt de h voorafgegaan door een •, soms wordt de h schuingedrukt). Bij deze ZNW doe je net alsof het woord met een medeklinker begint. |
|||||||||||||
|
|
gewoonte is |
|
habitude, een stomme h |
|
dus l'habitude |
||||||||
|
|
hoogte is |
|
•hauteur, een stemhebbende h |
|
dus la hauteur |
||||||||
|
|
|
|
|
hauteur, een stemhebbende h |
|
dus la hauteur |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Naamvallen in het Duits en het Latijn |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
In het Nederlands kennen we geen naamvallen meer. Vroeger hadden we die wel. Een enkele daarvan is nog blijven bestaan. Bijvoorbeeld in een uitdrukking als de heer des huizes. In het Duits en het Latijn bestaan er echter wel naamvallen. Het Duits heeft er vier, het Latijn heeft er zelfs zes. Bij het redekundig ontleden verdelen we de zin in zinsdelen. Al die zinsdelen hebben een naam: onderwerp, meewerkend voorwerp, lijdend voorwerp, etc.. Het Duits en het Latijn laten door de manier waarop een woord geschreven wordt, altijd heel goed zien welke functie een zinsdeel in de zin heeft. Een ZNW dat onderwerp is, wordt bijvoorbeeld anders geschreven dan een ZNW dat lijdend voorwerp is. De lidwoorden, bijvoeglijke naamwoorden en voornaamwoorden die bij zo’n woord horen doen dat ook en passen zich aan bij het ZNW. In het woordenboek vinden we altijd de vorm van het woord zoals die is in de eerste naamval. Het veranderen van vorm noemen we ook wel vervoegen. |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De vier naamvallen van het Duits zijn: |
|
|
||||||||||
|
1 |
Het onderwerp |
|
|
eerste naamval |
der Nominativ |
||||||||
|
2 |
Het bezit ergens van ("van" zonder "von") |
tweede naamval |
der Genitiv |
||||||||||
|
3 |
Het meewerkend voorwerp |
|
|
derde naamval |
der Dativ |
||||||||
|
4 |
Het lijdend voorwerp |
|
|
vierde naamval |
der Akusativ |
||||||||
|
|
Veel woorden in de zin krijgen door die naamvallen een andere vorm.
Die vorm kan ook nog eens veranderen al naar gelang een woord enkelvoud of meervoud is. Die vorm kan ook nog eens veranderen omdat het ZNW mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is. Die vorm kan tenslotte veranderen wegens een VZ of een WW waar een naamval bij hoort. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De zes naamvallen van het Latijn zijn: |
|
|
||||||||||
|
1 |
Het onderwerp |
|
|
nominativus |
|||||||||
|
2 |
Het bezit ergens van |
|
genitivus |
||||||||||
|
3 |
Het meewerkend voorwerp |
|
|
dativus |
|||||||||
|
4 |
Het lijdend voorwerp |
|
|
accusativus |
|||||||||
|
5 |
De bijwoordelijke bepaling |
|
|
ablativus |
|||||||||
|
6 |
De aanspreekvorm |
|
|
vocativus (meestal gelijk aan de nominativus) |
|||||||||
|
|
Veel woorden krijgen door die naamvallen een andere vorm. |
||||||||||||
|
|
Die vorm kan ook nog eens veranderen al naar gelang een woord enkelvoud of meervoud is. |
||||||||||||
|
|
Die vorm kan ook nog eens veranderen omdat allerlei woorden op een bepaalde manier worden vervoegd of verbogen. Voor ZNW, BNW, VNW en TELW zijn er 5 groepen, vijf manieren om woorden te vervoegen. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taalkundig ontleden |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bij taalkundig ontleden haal je, zo stond al in de inleiding, een zin helemaal uit elkaar, woord voor woord. Bij taalkundig ontleden hebben we het over woordsoorten. Je komt immers steeds verschillende soorten woorden tegen. Elk apart woord kun je een naam geven. We zeggen ook wel: je kunt elk woord benoemen. Bij het taalkundig ontleden kom je in het Nederlands tien verschillende "hoofdsoorten" tegen. We hebben het dan bijvoorbeeld over een lidwoord, een zelfstandig naamwoord, een werkwoord, een voornaamwoord. Sommige van die "hoofdsoorten" kunnen we ook nog eens onderverdelen. Zo zijn er bijvoorbeeld een groot aantal verschillende voornaamwoorden. We kennen bijvoorbeeld een vragend voornaamwoord, een betrekkelijk voornaamwoord en een persoonlijk voornaamwoord. |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Voorbeeld: benoem de schuingedrukte woorden: |
|||||||||||||
|
In (VZ) de stad (ZNW) moet je (PSV) bijna overal betalen, als je je (BZV) auto wil parkeren. |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
Lidwoord |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
LW kunnen nooit alleen gebruikt worden. In een zin worden ze altijd samen met ZNW gebruikt. |
|||||||||||||
|
LA |
Het Latijn kent in tegenstelling tot de andere talen geen LW. |
||||||||||||
|
• |
Er zijn bepaalde lidwoorden (BLW) en onbepaalde lidwoorden (OLW). Een BLW geeft aan dat het om één persoon of één bepaald ding gaat. Een OLW geeft aan dat het om een willekeurige persoon of een willekeurig ding gaat. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De en het zijn de BLW. de man – de vrouw – de jongen het meisje – het boek – het land – het jongetje |
||||||||||||
|
• |
Een is het OLW, maar alleen als je het kan uitspreken als ‘n. Een is een telwoord als je het als één uitspreekt. een man – een vrouw – een jongen – een camera – een televisie een meisje – een boek – een land – een jongetje |
||||||||||||
|
• |
De is het enige lidwoord dat we in het meervoud gebruiken. de man – de mannen het meisje – de meisjes |
||||||||||||
|
• |
Het kan in een zin soms toch alleen gebruikt worden, zonder ZNW. In dat geval is het geen lidwoord. Hij heeft het niet gedaan. Het heeft gisteren verschrikkelijk hard geregend. |
||||||||||||
|
|
|
PSV |
OV |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het EN zijn er twee lidwoorden: |
||||||||||||
|
• |
1. the, het BLW. |
||||||||||||
|
• |
2. a of an, het OLW an gebruik je voor woorden die met een klinker beginnen. |
||||||||||||
|
|
the man |
the woman |
a man |
an old man |
an accent |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
• |
Het DU heeft ZNW die mannelijk, vrouwelijk of onzijdig zijn |
||||||||||||
|
• |
Het lidwoord, bepaald en onbepaald, heeft voor elk van die woorden een andere vorm. |
||||||||||||
|
• |
In het meervoud heeft het BLW één vorm (voor mannelijk, vrouwelijk en onzijdig). |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
Enkelvoud |
|
Meervoud |
|
|
|
|
||
|
|
Bepaald lidwoord mannelijk |
der |
der Mann |
die |
die Männer |
|
|
|
|||||
|
|
Bepaald lidwoord vrouwelijk |
die |
die Frau |
die |
die Frauen |
|
|
|
|||||
|
|
Bepaald lidwoord onzijdig |
das |
das Kind |
die |
die Kinder |
|
|
|
|||||
|
|
Onbepaald lidwoord mannelijk |
ein* |
ein Mann |
keine* |
keine Männer |
|
|
|
|||||
|
|
Onbepaald lidwoord vrouwelijk |
eine* |
eine Frau |
keine* |
keine Frauen |
|
|
|
|||||
|
|
Onbepaald lidwoord onzijdig |
ein* |
ein Kind |
keine* |
keine Kinder |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
*Je kunt van "ein(e)" geen meervoud maken, daarom gebruiken we voor het gemak "kein(e)"! |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het DU heeft bovendien vier naamvallen. Zo krijg je dan het volgende schema: |
||||||||||||
|
|
|
Bepaald lidwoord |
|
|
Onbepaald lidwoord |
|
|
||||||
|
|
|
m/m |
v/w |
o/s |
mv/Mz |
|
|
m/m |
v/w |
o/s |
mv/Mz |
|
|
|
|
1 |
der |
die |
das |
die |
|
1 |
ein |
eine |
ein |
keine |
|
|
|
|
2 |
des |
der |
des |
der |
|
2 |
eines |
einer |
eines |
keiner |
|
|
|
|
3 |
dem |
der |
dem |
den |
|
3 |
einem |
einer |
einem |
keinen |
|
|
|
|
4 |
den |
die |
das |
die |
|
4 |
einen |
eine |
ein |
keine |
|
|
|
|
NE |
de |
de |
het |
de |
|
|
een |
een |
een |
geen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het FA heeft ZNW die mannelijk of vrouwelijk zijn. |
||||||||||||
|
• |
Het lidwoord, bepaald of onbepaald, heeft voor elk van die woorden een andere vorm. |
||||||||||||
|
• |
Het BLW heeft in het meervoud één vorm (voor mannelijk en vrouwelijk). |
||||||||||||
|
• |
Het BLW le of la wordt als l’ geschreven voor woorden die met een klinker of een stomme h beginnen. |
||||||||||||
|
|
Bepaald lidwoord mannelijk |
le |
le livre |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
Bepaald lidwoord vrouwelijk |
la |
la femme |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
Bepaald lidwoord meervoud |
les |
les livres, les femmes |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
Bepaald lidwoord voor stomme h, mannelijk of vrouwelijk |
l' |
l’homme, l’ami, l’amie |
|
|
|
|
||||||
|
|
Onbepaald lidwoord mannelijk |
un |
un homme |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
Onbepaald lidwoord vrouwelijk |
une |
une femme |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het FA is de enige taal die voor het OLW een meervoud heeft. Dit lidwoord noemen we het delend lidwoord. |
||||||||||||
|
|
NE |
een kind |
|
kinderen |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
EN |
a child |
|
children |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
DU |
ein Kind |
|
Kinder |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
FA |
un enfant |
|
des enfants |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
Link |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
Zelfstandig naamwoord |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ZNW zijn woorden voor: |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
mensen |
man, vrouw, jongen |
|||||||||||
|
• |
dingen |
auto, televisie |
|||||||||||
|
• |
dieren |
hond, leeuw |
|||||||||||
|
• |
abstracte begrippen |
zo noemen we dingen die je niet met je handen kan aanraken, zoals: liefde, oorlog, tevredenheid |
|||||||||||
|
• |
eigennamen |
Jan, Berlijn, Engeland, Peugeot, Volkswagen |
|||||||||||
|
• |
(soms) hele werkwoorden |
eten, drinken |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kenmerkend voor ZNW is: |
|
|
|
||||||||||
|
• |
je kunt ze meestal in het meervoud zetten. |
|
|
|
|||||||||
|
• |
je kunt er een lidwoord voor zetten. |
|
|
|
|||||||||
|
• |
je kunt er vaak een verkleinwoord van maken. |
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ZNW hebben een geslacht. Dat wil zeggen ze kunnen: |
|
|
|
||||||||||
|
• |
mannelijk zijn. |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
• |
vrouwelijk zijn. |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
• |
onzijdig zijn. |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het verschil tussen mannelijk en vrouwelijk is voor de meeste Nederlanders niet duidelijk meer. Mannelijke en vrouwelijke ZNW worden altijd met het lidwoord de gebruikt. |
||||||||||||
|
|
de man |
de vrouw |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Onzijdige ZNW worden gebruikt met het lidwoord het. Verkleinwoorden zijn altijd onzijdig. |
||||||||||||
|
|
het huis |
de hond |
het hondje |
de jongen |
het jongetje |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het meervoud wordt meestal gevormd door achter het enkelvoud een s of en te zetten. Soms krijgen ZNW in het meervoud een klinkerverandering. Soms verdwijnt er zo maar een klinker. Soms wordt de medeklinker aan het eind verdubbeld of hij verandert. |
||||||||||||
|
|
één tafel |
twee tafels |
|
|
één boek |
twee boeken |
|
|
|
||||
|
|
één stad |
twee steden |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
één doos |
twee dozen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
één tas |
twee tassen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Sommige ZNW komen alleen in het enkelvoud voor. Eigennamen en hele werkwoorden, gebruikt als ZNW, zijn hier voorbeelden van. |
||||||||||||
|
|
het zand |
Jan |
Duitsland |
het eten |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Sommige ZNW komen alleen in het meervoud voor. |
||||||||||||
|
|
de kosten |
de onkosten |
de hersenen |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Verkleinwoorden eindigen in het Nederlands altijd op –je. Soms verandert het ZNW ook voor –je. |
||||||||||||
|
|
de tas |
het tasje |
het ding |
het dingetje |
|
|
|
|
|
||||
|
|
de naam |
het naampje |
de baan |
het baantje |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is van minder belang dan bij andere talen. |
||||||||||||
|
• |
Het meervoud vorm je door een s achter het ZNW te zetten. Er zijn uitzonderingen! |
||||||||||||
|
|
the book |
the books |
the car |
the cars |
the foot |
the feet |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het meervoud van woorden met een sis- |
||||||||||||
|
|
the match |
the matches |
the bus |
the buses |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Verkleinwoorden zijn er bijna niet. Meestal gebruikt men het BNW small of little. |
||||||||||||
|
|
het jongetje |
the little boy |
een riviertje |
a small river |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
• |
Het DU schrijft alle ZNW met een HOOFDLETTER. |
||||||||||||
|
|
der Mann |
die Frau |
das Kind |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het DU heeft ZNW die mannelijk, vrouwelijk of onzijdig zijn. Het lidwoord heeft voor elk van die woorden een andere vorm. |
||||||||||||
|
• |
De meervoudregels zijn in het DU niet gemakkelijk. Gebruik een (online) woordenboek als je niet zeker bent (www.uitmunten.de is uitstekend). |
||||||||||||
|
• |
Verkleinwoorden zijn, net als in het NE, onzijdig. Zij eindigen op - |
||||||||||||
|
|
der Hund |
das Hündchen |
das Hündlein |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het FA heeft ZNW die mannelijk of vrouwelijk zijn. Het lidwoord heeft voor elk van die woorden een andere vorm. Soms zijn ZNW zowel mannelijk als vrouwelijk, de betekenis verandert dan. |
||||||||||||
|
|
le tour = de ronde, de beurt |
|
le Tour de France |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
la tour = de toren |
|
la Tour Eiffel |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
ZNW krijgen vaak een s in het meervoud. Maar er zijn ook andere regels. |
||||||||||||
|
|
la maison |
les maisons |
|
MAAR: |
le nez |
les nez |
l'animal |
les animaux |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Verkleinwoorden zijn er bijna niet. Meestal gebruik je het BNW petit (klein). |
||||||||||||
|
|
het jongetje |
le petit garçon |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het meervoud hebben sommige woorden een andere betekenis. |
||||||||||||
|
|
le devoir = de plicht |
les devoirs = het huiswerk |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
la vacance = de vacature |
les vacances = de vakantie |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
ZNW hebben geen lidwoord. Het LA kent dit woord gewoonweg niet. |
||||||||||||
|
• |
ZNW kunnen mannelijk, vrouwelijk, onzijdig, enkelvoud of meervoud zijn. |
||||||||||||
|
• |
ZNW hebben een naamval (er zijn er 6). Elke naamval kan een andere uitgang krijgen. |
||||||||||||
|
• |
Het krijgen van een andere naamval heet verbuigen of declineren. |
||||||||||||
|
• |
Er zijn 5 verschillende manieren van verbuigen: vijf declinaties. |
||||||||||||
|
|
Een declinatie: ZNW die eindigen op een - |
||||||||||||
|
|
|
|
enkelvoud |
|
meervoud |
|
|
|
|
|
|||
|
|
nominativus |
|
puella |
|
puellae |
|
|
|
|
|
|||
|
|
genitivus |
|
puellae |
|
puellarum |
|
|
|
|
|
|||
|
|
dativus |
|
puellae |
|
puellis |
|
|
|
|
|
|||
|
|
accusativus |
|
puellam |
|
puellas |
|
|
|
|
|
|||
|
|
ablativus |
|
puella |
|
puellis |
|
|
|
|
|
|||
|
|
vocativus |
|
puella |
|
puellae |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Een BNW zegt altijd iets over een ZNW. Daarom staat een BNW in het NE heel vaak voor een ZNW. Maar, een BNW kan ook ergens anders in de zin staan. Het zegt dan nog steeds iets over het ZNW dat ergens anders in de zin staat. |
||||||||||||||
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als een BNW rechtstreeks bij een ZNW staat, dan zet het NE het bijvoeglijk naamwoord altijd vóór het ZNW. Opvallend is dat achter het BNW in dat geval vaak een e komt te staan. |
||||||||||||
|
|
het leuke boek |
de leuke boeken |
|
het mooie huis |
maar: een mooi huis |
|
|
|
|||||
|
|
de mooie film |
de mooie films |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het BNW kan ook een stuk verderop in de zin staan. In de zin staat dan heel vaak het werkwoord zijn of worden. Opvallend is dat het BNW dan geen e krijgt. |
||||||||||||
|
|
het boek is leuk |
|
|
de boeken die ik gelezen heb, zijn leuk |
|||||||||
|
|
de film is mooi |
|
|
de films die ik in de bioscoop zag, zijn mooi |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BNW die een stof of een materiaal aangeven, eindigen op - |
||||||||||||
|
|
het gouden horloge |
|
de houten deur |
|
het stenen huis |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BNW hebben een vergrotende trap. We zetten er dan meestal - |
||||||||||||
|
|
het boek is leuk |
|
het boek is leuker |
|
de film is mooi |
|
de film is mooier |
||||||
|
|
de weg is glad |
|
de weg is gladder |
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BNW hebben een overtreffende trap. We zetten er meestal - |
||||||||||||
|
|
het leuke boek |
|
het leukste boek |
||||||||||
|
|
de film is mooi |
|
de film is de mooiste die ik ooit heb gezien |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Soms zijn de vergrotende en de overtreffende trap onregelmatig. |
||||||||||||
|
|
goed |
beter |
best |
|
veel |
meer |
meest |
|
graag |
liever |
liefst |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het BNW verandert eigenlijk nooit en staat bijna altijd voor het ZNW. |
||||||||||||
|
|
the old book |
|
the old books |
|
the book is old |
|
the books are old |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Vergrotende trap: BNW + - |
|
Overtreffende trap: BNW + - |
||||||||||
|
|
Dit geldt ook voor BNW met 2 lettergrepen, met de klemtoon op de laatste lettergreep en |
||||||||||||
|
|
tall |
taller |
tallest |
|
small |
|
smaller |
smallest |
|||||
|
|
polite |
politer |
politest |
|
narrow |
narrower |
narrowest |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Andere BNW vormen de trappen van vergelijking met more en the most. |
||||||||||||
|
|
beautiful |
|
more beautiful |
|
the most beautiful |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Vergrotende en overtreffende trappen zijn voor sommige woorden onregelmatig. |
||||||||||||
|
|
good |
|
better |
|
best |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
• |
Het BNW staat voor het ZNW en past zich aan in geslacht, enkelvoud of meervoud en in naamval. |
||||||||||||
|
|
Der alte Mann ist krank. |
alt wordt alte (1e naamval mannelijk, enkelvoud) |
|||||||||||
|
|
Ich sehe den alten Mann. |
alt wordt alten (4e naamval mannelijk, enkelvoud) |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Staat het BNW niet direct voor een ZNW, maar verderop in de zin: het BNW verandert niet. |
||||||||||||
|
|
Der kranke Mann |
|
maar |
|
Der Mann ist krank. |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Vergrotende trap: zet - |
||||||||||||
|
|
alt |
älter |
|
|
interessant |
interessanter |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Overtreffende trap: zet - |
||||||||||||
|
|
alt |
ältest |
|
|
interessant |
interessantest |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
1 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
• |
Der- |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
Bepaald lidwoord |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
m/m |
|
o/s |
|
|
|
v/w |
|
mv/Mz |
|
|
|
|
|
1 |
der |
arme |
das |
arme |
|
1 |
die |
arme |
die |
armen |
|
|
|
|
2 |
des |
armen |
des |
armen |
|
2 |
der |
armen |
der |
armen |
|
|
|
|
3 |
dem |
armen |
dem |
armen |
|
3 |
der |
armen |
den |
armen |
|
|
|
|
4 |
den |
armen |
das |
arme |
|
4 |
die |
arme |
die |
armen |
|
|
|
|
NE |
de arme |
het arme |
|
|
de arme |
de arme |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Ein- |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
Onbepaald lidwoord |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
m/m |
|
o/s |
|
|
|
v/w |
|
mv/Mz |
|
|
|
|
|
1 |
ein* |
armer* |
ein* |
armes* |
|
1 |
eine |
arme |
keine |
armen |
|
|
|
|
2 |
eines |
armen |
eines |
armen |
|
2 |
einer |
armen |
keiner |
armen |
|
|
|
|
3 |
einem |
armen |
einem |
armen |
|
3 |
einer |
armen |
keinen |
armen |
|
|
|
|
4 |
einen |
armen |
ein* |
armes* |
|
4 |
eine |
arme |
keine |
armen |
|
|
|
|
NE |
een arme |
een arm |
|
|
een arme |
geen arme |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Alle BNW binnen “de sleutel” eindigen op - * De grootste verschillen tussen der- |
|||||||||||
|
|
• |
Zonder- |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
Zonder lidwoord |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
m/m |
|
o/s |
|
|
|
v/w |
|
mv/Mz |
|
|
|
|
|
1 |
armer |
Mann |
armes |
Kind |
|
1 |
arme |
Frau |
arme |
Leute |
|
|
|
|
2 |
armen* |
Mannes |
armen* |
Kindes |
|
2 |
armer |
Frau |
armer |
Leute |
|
|
|
|
3 |
armem |
Mann |
armem |
Kind |
|
3 |
armer |
Frau |
armen |
Leuten |
|
|
|
|
4 |
armen |
Mann |
armes |
Kind |
|
4 |
arme |
Frau |
arme |
Leute |
|
|
|
|
NE |
arme man |
het |
de |
|
|
arme vrouw |
arme mensen |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het BNW kan voor of achter het ZNW staan. De meeste BNW staan achter het ZNW. |
||||||||||||
|
|
un grand livre |
|
un livre intéressant |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het BNW past zich altijd aan bij het ZNW. |
||||||||||||
|
|
le grand livre |
|
les grands livres |
|
les livres sont grands |
|
|||||||
|
|
la grande femme |
|
les grandes femmes |
|
les femmes sont grandes |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Vergrotende trap: zet plus voor het BNW. |
||||||||||||
|
|
un grand livre |
|
un plus grand livre |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Overtreffende trap: zet le plus (of la plus of les plus) voor het BNW. |
||||||||||||
|
|
le grand livre |
|
le plus grand livres |
|
les plus grands livres |
|
|||||||
|
|
la grande femme |
|
la plus grande femme |
|
les plus grandes femmes |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Vergrotende en overtreffende trappen zijn voor sommige woorden onregelmatig. |
||||||||||||
|
|
goed: bon |
|
meilleur |
|
le meilleur |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
BNW passen zich aan bij ZNW, mannelijk, vrouwelijk, onzijdig, enkel- |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Vergrotende trap: zet achter de stam van een BNW - |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Overtreffende trap: zet achter de stam van een BNW - |
||||||||||||
|
|
hoog: altus |
|
stam: alt- |
hoger |
|
altior |
|
altius |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
hoogste |
|
altissimus |
altissimum |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De overtreffende en de vergrotende trap zijn soms ook onregelmatig. |
||||||||||||
|
|
goed: bonus |
|
melior |
optimus |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
Werkwoorden |
|
|
|
|
|
||||||
• |
WW geven aan wat iemand doet of wat er gebeurt. |
|||||||||||||
|
• |
WW hebben verschillende vormen. Er zijn (in het NE) drie hoofdvormen. |
||||||||||||
|
• |
WW hebben verschillende tijden. |
||||||||||||
|
• |
WW kunnen sterk, zwak of onregelmatig zijn. |
||||||||||||
|
• |
Er zijn ZWW, HWW en KWW. |
||||||||||||
|
• |
Hoofdvormen bestaan in alle andere talen ook, maar hoeven niet dezelfde te zijn als in het NE. |
||||||||||||
|
• |
Zwakke en sterke werkwoorden zijn alleen belangrijk voor het DU. |
||||||||||||
|
• |
Onregelmatige werkwoorden zijn er in alle talen. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
In het NE zijn er drie hoofdvormen van het WW: |
|||||||||||||
|
• |
de infinitief (het hele werkwoord) |
||||||||||||
|
• |
de persoonsvorm |
||||||||||||
|
• |
het deelwoord. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
1 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
• |
De infinitief wordt ook wel het hele werkwoord of de onbepaalde wijs genoemd. |
||||||||||||
|
|
lopen |
|
zeggen |
|
hebben |
|
doen |
|
zijn |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De infinitief kan ook worden gebruikt als ZNW. |
||||||||||||
|
|
Ik heb een hekel aan lopen. |
|
Het eten is niet lekker. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Elk werkwoord heeft een stam. |
||||||||||||
|
|
zeggen |
|
stam: zeg (ik zeg) |
doen |
|
|
stam: doe (ik doe) |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De gebiedende wijs in het NE is gelijk aan de stam van het werkwoord. |
||||||||||||
|
|
doe dit, doe dat |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De infinitief wordt altijd voorafgegaan door het woordje to. |
||||||||||||
|
|
gaan = to go |
|
lopen = to walk |
|
zijn = to be |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De infinitief eindigt op –en of op –n. |
||||||||||||
|
|
essen |
|
wechseln |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De stam van het werkwoord vind je door bij de infinitief –en of –n weg te laten. |
||||||||||||
|
|
essen |
|
stam: ess- |
|
wechseln |
|
stam: wechsel- |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De infinitief kan worden gebruikt als ZNW. Dit ZNW is dan altijd onzijdig en krijgt een hoofdletter |
||||||||||||
|
|
Das Essen is herrlich. |
|
|
|
|
Het eten is heerlijk. |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Er zijn in het FA voor de regelmatige werkwoorden drie verschillende infinitieven. |
||||||||||||
|
• |
De stam vind je door de kenmerkende letters van de infinitief weg te laten. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
- |
|
- |
|
- |
|
|
|||
|
|
|
|
|
travailler |
|
finir |
|
rendre |
|
|
|||
|
|
stam: |
|
travaill- |
|
fin- |
|
rend- |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Een vierde groep werkwoorden (eindigend op –oir) is onregelmatig. |
||||||||||||
|
• |
De infinitief is ook in het FA een hoofdtijd. Je gebruikt hem voor de futur (de toekomende tijd). |
||||||||||||
|
|
werken |
|
travailler |
|
je travaillerai |
|
ik zal werken |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het LA zijn er 4 groepen (ook wel conjugaties genoemd). |
||||||||||||
|
|
a- |
|
vocare |
|
stam: voca |
|
|
|
|
|
|||
|
|
e- |
|
delere |
|
stam: dele |
|
|
|
|
|
|||
|
|
i- |
|
audire |
|
stam: audi |
|
|
|
|
|
|||
|
|
consonant |
|
regere |
|
stam: reg |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
2 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Is de tweede hoofdvorm van het werkwoord. |
||||||||||||
|
• |
De persoonsvorm is de vorm van het werkwoord die zich aanpast aan de persoon die erbij hoort. |
||||||||||||
|
|
zeggen |
ik |
zeg |
|
|
|
vinden |
ik |
vind |
|
|
|
|
|
|
|
jij |
zegt |
|
|
|
|
jij |
vindt |
|
|
|
|
|
|
|
hij |
zegt |
|
|
|
|
hij |
vindt |
|
|
|
|
|
|
|
wij |
zeggen |
|
|
|
|
wij |
vinden |
|
|
|
|
|
|
|
jullie |
zeggen |
|
|
|
|
jullie |
vinden |
|
|
|
|
|
|
|
zij |
zeggen |
|
|
|
|
zij |
vinden |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De persoonsvorm heeft in de verleden tijd een andere vorm dan in de tegenwoordige tijd. |
||||||||||||
|
|
zeggen |
ik |
zeg |
|
wij |
zeggen |
|
tegenwoordige tijd |
|
|
|
||
|
|
|
ik |
zei |
|
wij |
zeiden |
|
verleden tijd |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Je kunt een een persoonsvorm op 3 verschillende manieren vinden: |
||||||||||||
|
• |
1. Maak de zin vragend, de persoonsvorm wordt het eerste woord van de zin. |
||||||||||||
|
|
Hij keek naar de televisie. |
|
Keek hij naar de televisie? |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
2. Zet de zin in een andere tijd. De werkwoordsvorm die verandert, is de persoonsvorm. |
||||||||||||
|
|
Hij kijkt naar de televisie. |
|
Hij keek naar de televisie. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
3. Maak van enkelvoud meervoud of andersom. De persoonsvorm is de werkwoordsvorm die verandert. (Het onderwerp moet dan ook veranderen!) |
||||||||||||
|
|
Jij kijkt naar de televisie. |
↔ |
Jullie kijken naar de televisie. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Bij de PV praten we over eerste, tweede, derde persoon, en ook over enkelvoud en meervoud. |
||||||||||||
|
|
1 |
ik |
|
eerste persoon enkelvoud |
de spreker zelf |
|
|||||||
|
|
2 |
jij, je, u |
|
tweede persoon enkelvoud |
de persoon die wordt aangesproken |
|
|||||||
|
|
3 |
hij, zij, ze, het |
derde persoon enkelvoud |
de persoon over wie wordt gesproken |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
wij |
|
eerste persoon meervoud |
de sprekers zelf |
|
|||||||
|
|
2 |
jullie |
|
tweede persoon meervoud |
de personen die worden aangesproken |
|
|||||||
|
|
3 |
zij, ze |
|
derde persoon meervoud |
de personen over wie wordt gesproken |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In plaats van ik, jij, hij, etc. kan er in een zin ook een ZNW staan. |
||||||||||||
|
|
Om welke persoon gaat het dan? Dat is altijd de DERDE PERSOON, enkelvoud of meervoud. |
||||||||||||
|
|
De jongen keek naar de tv. |
||||||||||||
|
|
De jongen kun je vervangen door hij, derde persoon enkelvoud. |
||||||||||||
|
|
De persoonsvorm staat dus in de derde persoon enkelvoud. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De jongen en zijn vriendin keken naar de tv. |
||||||||||||
|
|
De jongen en zijn vriendin kun je vervangen door zij, derde persoon meervoud. |
||||||||||||
|
|
De persoonsvorm staat dus in de derde persoon meervoud. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De persoonsvorm verandert van vorm in de verleden tijd. Dat gebeurt in alle talen. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
ik spreek / praat |
|
ik sprak / praatte |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
EN |
I talk |
|
I talked |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
DU |
ich spreche |
|
ich sprach |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
FA |
je parle |
|
je parlais |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
LA |
voco |
|
vocabam |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De persoonsvorm verandert steeds met de persoon die erbij hoort. |
||||||||||||
|
|
|
ENGELS |
|
DUITS |
|
FRANS |
|
LATIJN |
|
||||
|
|
1 |
I talk |
|
ich komme |
|
je travaille |
|
voco |
|
||||
|
|
2 |
you talk |
|
du kommst |
|
tu travailles |
|
vocas |
|
||||
|
|
3 |
he talks |
|
er kommt |
|
il travaille |
|
vocat |
|
||||
|
|
1 |
we talk |
|
wir kommen |
|
nous travaillons |
|
vocamus |
|
||||
|
|
2 |
you talk |
|
ihr kommt |
|
vous travaillez |
|
vocatis |
|
||||
|
|
3 |
they talk |
|
sie kommen |
|
ils travaillent |
|
vocant |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
3 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Voltooid deelwoord |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Er zijn twee soorten deelwoorden: het voltooid en het onvoltooid deelwoord. |
||||||||||||
|
• |
Een voltooid deelwoord staat in een zin met de voltooide tijd. |
||||||||||||
|
• |
Het onvoltooid deelwoord geeft aan dat iemand ergens mee bezig is of dat er iets aan de gang is. |
||||||||||||
|
• |
Alle talen gebruiken in de voltooide tijden een PV van hebben of zijn met een voltooid deelwoord. |
||||||||||||
|
• |
De WW die helpen bij het maken van de voltooide tijden (zijn/hebben etc) zijn hulpwerkwoorden. |
||||||||||||
|
• |
Tussen talen onderling zijn er verschillen, als het gaat om het gebruik van “hebben” of “zijn”. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het voltooid deelwoord wordt gebruikt met een vorm van hebben, zijn of worden. |
||||||||||||
|
• |
Het voltooid deelwoord begint vaak met ge- |
||||||||||||
|
|
lk heb gisteren naar de tv gekeken. |
|
Zij hebben zich tot het uiterste verdedigd. |
||||||||||
|
|
Hij is op vakantie gegaan. |
|
Ik heb mijn rekening betaald. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het voltooid deelwoord van zwakke werkwoorden eindigt op een –d of op een –t. |
||||||||||||
|
|
Zij hebben zich tot het uiterste verdedigd. |
zwak |
Ik heb mijn proefwerk niet gemaakt. |
||||||||||
|
|
Ik heb heerlijk gezwommen. |
sterk |
Ik heb hard gelopen. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Soms is het voltooid deelwoord lastig te herkennen. VD en INF zien er precies hetzelfde uit. |
||||||||||||
|
|
VD: Ik heb je SMS- |
|
Ontvangen is een voltooid deelwoord, want: |
||||||||||
|
|
|
|
- |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
INF: Ik kan je SMS- |
|
Ontvangen is een infinitief, want: |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Bij regelmatige werkwoorden is het VD gelijk aan de verleden tijd. |
||||||||||||
|
• |
De meeste werkwoorden worden vervoegd met to have. |
||||||||||||
|
|
I lost my watch last week |
|
I have just lost my watch |
||||||||||
|
|
I was |
|
I have been |
||||||||||
|
|
|
NE: |
ik ben geweest |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Soms begint het VD net als in het NL met ge- |
||||||||||||
|
• |
Een VD van een zwak WW eindigt altijd op een - |
||||||||||||
|
• |
Een VD van een sterk WW eindigt altijd op –en. |
||||||||||||
|
|
Ich habe das nicht gemacht. |
zwak |
Ich habe spaziert (gewandeld). |
||||||||||
|
|
Ich habe geschlafen. |
sterk |
Ich habe gerufen. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het VD heeft voor de regelmatige werkwoorden steeds een andere vorm. |
||||||||||||
|
• |
Die vorm is afhankelijk van het soort werkwoord (een ww op - |
||||||||||||
|
• |
De meeste werkwoorden worden met avoir vervoegd (ook het werkwoord zijn = être). |
||||||||||||
|
|
parler |
j’ai parlé |
finir |
j’ai fini |
rendre |
j’ai rendu |
recevoir |
j’ai reçu |
|||||
|
|
être |
j’ai été (NE: ik ben geweest) |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Een VD dat met être wordt vervoegd past zich aan bij het onderwerp. |
||||||||||||
|
|
Il est arrivé. |
Ils sont arrivés. |
Elle est arrivée. |
Elles sont arrivées. |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Onvoltooid deelwoord |
|||||||||||
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het onvoltooid deelwoord wordt in het NE niet veel gebruikt. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Een onvoltooid deelwoord maak je door achter de infinitief - |
||||||||||||
|
|
Hij kwam struikelend binnen. |
|
Hij kwam lachend binnen. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het OD wordt in het EN vaak gebruikt. |
||||||||||||
|
• |
Het OD eindigt op - |
||||||||||||
|
• |
Je kunt een persoonsvorm van het WW to be met het OD gebruiken. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Deze WW- |
||||||||||||
|
|
I am doing my homework now. |
||||||||||||
|
|
I was doing my homework when she phoned me. |
||||||||||||
|
|
She was washing her hair when I called her. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het OD eindigt altijd op een - |
||||||||||||
|
|
Laufend in Amsterdam .... |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In het FA wordt het OD vaak gebruikt. Het eindigt altijd op - |
||||||||||||
|
• |
Soms wordt het onvoltooid deelwoord voorafgegaan door het woordje en. |
||||||||||||
|
|
parler |
parlant (pratend) |
en parlant (al pratend) |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het LA heeft drie deelwoorden. |
||||||||||||
|
|
Roepen is vocare, stam is voca. |
||||||||||||
|
|
Stam + - |
is het onvoltooid deelwoord |
voca |
vocans |
roepend |
||||||||
|
|
Stam + - |
is het voltooid deelwoord |
|
voca |
vocatus |
geroepen |
|||||||
|
|
Stam + - |
is het toekomstig deelwoord |
voca |
vocaturus |
zullende roepen |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het voltooid deelwoord wordt in het LA niet gebruikt voor de voltooide tijd. |
||||||||||||
|
|
Het LA gebruikt één aparte persoonsvorm. Vergelijk maar eens. |
||||||||||||
|
|
NE |
Ik heb geroepen. |
|||||||||||
|
|
EN |
I have called. |
|||||||||||
|
|
DU |
Ich habe gerufen. |
|||||||||||
|
|
FA |
J’ai appelé. |
|||||||||||
|
|
LA |
Vocavi. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
4 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
• |
WW kunnen allerlei tijden hebben. |
||||||||||||
|
• |
De tegenwoordige of de verleden tijd bijvoorbeeld. |
||||||||||||
|
• |
De voltooide tijd. |
||||||||||||
|
• |
De onvoltooide tijd. |
||||||||||||
|
• |
De toekomende tijd. |
||||||||||||
|
• |
Bovenstaande begrippen kunnen ook in combinaties voorkomen. Kijk hieronder bij Nederlands. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Tijden: |
||||||||||||
|
|
tegenwoordige tijden (actief) |
|
verleden tijden (actief) |
||||||||||
|
|
onvoltooid tegenwoordige tijd (ott) ik leer een proefwerk |
|
onvoltooid verleden tijd (ovt) ik leerde een proefwerk |
||||||||||
|
|
voltooid tegenwoordige tijd (vtt) ik heb een proefwerk geleerd |
|
voltooid verleden tijd (vvt) ik had een proefwerk geleerd |
||||||||||
|
|
onvoltooid tegenwoordig toekomende tijd (ottt) ik zal een boek kopen |
|
onvoltooid verleden toekomende tijd (ovtt) ik zou een boek kopen |
||||||||||
|
|
voltooid tegenwoordig toekomende tijd (vttt) ik zal een boek gekocht hebben |
|
voltooid verleden toekomende tijd (vvtt) ik zou een boek gekocht hebben |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tegenwoordige tijden (passief) |
|
verleden tijden (passief) |
||||||||||
|
|
onvoltooid tegenwoordige tijd (ott) het proefwerk wordt door mij geleerd |
|
onvoltooid verleden tijd (ovt) het proefwerk werd door mij geleerd |
||||||||||
|
|
voltooid tegenwoordige tijd (vtt) het proefwerk is door mij geleerd |
|
voltooid verleden tijd (vvt) het proefwerk was door mij geleerd |
||||||||||
|
|
onvoltooid tegenwoordig toekomende tijd (ottt) het boek zal door mij worden gekocht |
|
onvoltooid verleden toekomende tijd (ovtt) het boek zou door mij worden gekocht |
||||||||||
|
|
voltooid tegenwoordig toekomende tijd (vttt) het boek zal door mij zijn gekocht |
|
voltooid verleden toekomende tijd (vvtt) het boek zou door mij zijn gekocht |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De onvoltooid verleden tijd van regelmatige WW maak je door - |
||||||||||||
|
|
I walked to school. |
|
We crossed the Channel by boat. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De toekomende tijd maak je met een persoonsvorm van het WW will/shall en een infinitief. |
||||||||||||
|
|
I will go to school tomorrow. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Van onregelmatige werkwoorden leer je meestal drie hoofdvormen: |
||||||||||||
|
|
to go |
went |
gone |
|
to speak |
spoke |
spoken |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De toekomende tijd maak je in het DU met behulp van het WW werden en een infinitief. |
||||||||||||
|
|
Ich werde kommen. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het WW heeft in het FA vijf hoofdvormen. Andere tijden worden daarvan afgeleid. |
||||||||||||
|
• |
Dat geldt ook voor de onregelmatige werkwoorden. Er is steeds een strak schema. |
||||||||||||
|
• |
Vaste tijden hebben vaste uitgangen voor elke persoon. Regelmatig of onregelmatig maakt niet uit. |
||||||||||||
|
|
infinitief |
participe présent |
participe passé |
o.t.t |
passé simple |
||||||||
|
|
|
|
tegenwoordig deelwoord |
voltooid deelwoord |
|
|
o.v.t. |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
infinitief |
marcher |
uitgangen futur |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
ai |
|
1 |
je marcherai |
|||||
|
|
|
|
|
|
as |
|
2 |
tu marcheras |
|||||
|
|
|
|
|
|
a |
|
3 |
il marchera |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ons |
|
1 |
nous marcherons |
|||||
|
|
|
|
|
|
ez |
|
2 |
vous marcherez |
|||||
|
|
|
|
|
|
ont |
|
3 |
ils marcheront |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het LA heeft net als het FA hoofdtijden en daarvan afgeleide tijden. |
||||||||||||
|
• |
De tijden die worden afgeleid van de hoofdtijden hebben elk aparte uitgangen (net als het FA). |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
5 |
|||||||||||||
|
• |
Zwakke en sterke werkwoorden bestaan in het Nederlands, maar ook in het Duits. |
||||||||||||
|
• |
Ze hebben ieder hun eigen kenmerken. |
||||||||||||
|
• |
Daarnaast zijn er ook nog eens onregelmatige werkwoorden. Die bestaan in alle talen. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
• |
Alle zwakke werkwoorden hebben dezelfde twee kenmerken: |
||||||||||||
|
• |
1. de persoonsvorm eindigt in de onvoltooid verleden tijd op - |
||||||||||||
|
• |
2. het voltooid deelwoord eindigt op een - |
||||||||||||
|
|
maken |
|
ik maakte |
ik heb gemaakt |
|
|
|
|
|
||||
|
|
leren |
|
ik leerde |
ik heb geleerd |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het voltooid deelwoord van een zwak WW eindigt op een - |
||||||||||||
|
|
boffen |
bof |
hij heeft geboft |
|
missen |
mis |
gemist |
||||||
|
|
beloven |
belov |
hij heeft beloofd |
|
vrezen |
vrez |
gevreesd |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
Alle sterke werkwoorden hebben dezelfde twee kenmerken: |
||||||||||||
|
|
1. de persoonsvorm krijgt in de onvoltooid verleden tijd een andere klinker. |
||||||||||||
|
|
2. het voltooid deelwoord eindigt op –en en soms verandert ook de klinker. |
||||||||||||
|
|
lopen |
|
liep |
ik heb gelopen |
|
|
|
|
|
||||
|
|
spreken |
sprak |
ik heb gesproken |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
• |
Alle andere werkwoorden noemen we onregelmatig. |
||||||||||||
|
• |
Sommige werkwoorden zijn gewoonweg onregelmatig. |
||||||||||||
|
|
zijn |
|
was |
ik ben geweest |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Andere werkwoorden zijn onregelmatig ook al lijkt het soms niet zo. |
||||||||||||
|
|
lachen |
lachte (zwak) |
ik heb gelachen (sterk) |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|||||||||||||
|
• |
Zwakke of sterke werkwoorden bestaan in het EN niet. |
||||||||||||
|
• |
Onregelmatige werkwoorden zijn er genoeg (net als in andere talen). |
||||||||||||
|
• |
Werkwoorden zijn regelmatig als de verleden tijd en het voltooid deelwoord op dezelfde manier gevormd worden. Achter de infinitief zet je de letters - |
||||||||||||
|
|
regelmatig: |
to work |
I worked |
I have worked |
|
|
|
|
|||||
|
|
onregelmatig: |
to go |
I went |
I have gone |
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het DU heeft alle drie de soorten werkwoorden, zwak, sterk en onregelmatig. |
||||||||||||
|
• |
Bijna altijd geldt: in het NL sterk, in het DU ook sterk. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
Zwakke werkwoorden |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
• |
De verleden tijd eindigt op - |
||||||||||||
|
|
spielen |
spielte |
gespielt |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
spazieren |
spazierte |
spaziert |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
wechseln |
wechselte |
gewechselt |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
Sterke werkwoorden |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
• |
Twee kenmerken: |
||||||||||||
|
|
schlafen |
schlief |
geschlafen |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
rufen |
rief |
gerufen |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Alle andere werkwoorden zijn onregelmatig. |
||||||||||||
|
|
sein |
|
war |
gewesen |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Zwakke of sterke WW bestaan in het FA niet. |
||||||||||||
|
• |
De regelmatige werkwoorden kun je in drie groepen verdelen: - |
||||||||||||
|
|
parler |
parle |
j’ai parlé |
finir |
je finis |
j’ai fini |
|||||||
|
|
aller |
je vais |
je suis allé |
ouvrir |
j’ouvre |
j’ai ouvert |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Zwakke of sterke WW bestaan in het LA niet. |
||||||||||||
|
• |
Werkwoorden zijn in allerlei groepen te verdelen, conjugaties genoemd. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
6 |
|||||||||||||
|
• |
Dit is de grootste groep werkwoorden, in welke taal dan ook. |
||||||||||||
|
• |
In een zin kan maar één zelfstandig werkwoord staan. Staat er in een zin maar één werkwoordsvorm, dan is dat altijd een zelfstandig werkwoord. |
||||||||||||
|
• |
Zelfstandige werkwoorden zijn altijd te vervangen door een ander werkwoord. |
||||||||||||
|
|
Hij blijft thuis. |
|
Hij gaat naar school. |
||||||||||
|
|
Hij is thuis. |
|
Hij loopt naar school. |
||||||||||
|
|
Hij slaapt thuis. |
|
Hij fietst naar school. |
||||||||||
|
|
Hij werkt thuis. |
|
Hij neemt de auto naar school. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
7 |
|||||||||||||
|
• |
Hulpwerkwoorden kunnen niet of in beperkte mate worden vervangen door een ander werkwoord. |
||||||||||||
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Er zijn diverse soorten hulpwerkwoorden. |
||||||||||||
|
• |
De werkwoorden zijn en hebben in combinatie met een voltooid deelwoord. |
||||||||||||
|
|
Hij heeft een huis gekocht. |
|
Ik ben naar school gegaan. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het werkwoord zullen is heel vaak het hulpwerkwoord voor de toekomende tijd. |
||||||||||||
|
|
Ik zal vanavond om zeven uur komen. |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het werkwoord worden is het hulpwerkwoord van de lijdende vorm. |
||||||||||||
|
|
Hij wordt door de politie gearresteerd. |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Voorbeelden van andere hulpwerkwoorden zijn: |
||||||||||||
|
|
kunnen - |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
To be en to have zijn hulpwerkwoorden van tijd, in combinatie met een voltooid deelwoord. |
||||||||||||
|
|
Ik heb gekocht. |
|
|
|
|
I have bought. |
|
|
|||||
|
|
Ik ben gegaan. |
|
|
|
|
I have gone. |
|
|
|||||
|
|
Ik ben geweest. |
|
|
|
|
I have been. |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Will en shall zijn HWW van de toekomende tijd. Soms laat men de eerste 2 letters weg. |
||||||||||||
|
|
Ik zal vanavond komen |
|
I will come tonight. |
I’ll come tonight. |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
To be is het hulpwerkwoord van de lijdende vorm. |
||||||||||||
|
|
I am punished bij my father. |
|
Ik word door mijn vader gestraft. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het DU kent in het algemeen dezelfde hulpwerkwoorden als het NE. |
||||||||||||
|
|
Er ist gekommen. (sein) |
|
Sie haben geholfen. (haben) |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Avoir en être zijn de hulpwerkwoorden van tijd. |
||||||||||||
|
• |
De meeste WW worden met avoir vervoegd. Soms gebruikt het FA een ander WW dan het NE. |
||||||||||||
|
|
J’ai travaillé. |
Je suis allé à Paris. |
|
J’ai été à Paris. |
|||||||||
|
|
Ik heb gewerkt. |
Ik ben naar Parijs gegaan. |
|
Ik ben in Parijs geweest. |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
In de toekomende tijd, is er in tegenstelling tot het EN en het DU, geen apart WW. |
||||||||||||
|
|
Je travaillerai. |
Tu réussiras. |
|
Il parlera. |
|||||||||
|
|
Ik zal werken. |
Jij zal slagen. |
|
Hij zal praten. |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Etre is ook het hulpwerkwoord voor de lijdende vorm . |
||||||||||||
|
|
Je suis puni par mon père. |
|
|
Ik word door mijn vader gestraft. |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
• |
Het LA gebruikt geen hulpwerkwoord. Veel tijden worden uitgedrukt door 1 aparte vorm. |
||||||||||||
|
|
Ik heb geroepen. |
|
|
|
|
vocavi |
|
|
|
|
|||
|
|
Ik zal roepen. |
|
|
|
|
vocabo |
|
|
|
|
|||
|
|
Ik word geroepen. |
|
|
|
|
vocor |
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
8 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
• |
Een koppelwerkwoord koppelt een ZNW of een BNW met een ander woord in de zin. |
||||||||||||
|
• |
Het voegt iets belangrijks aan dat andere woord (het onderwerp van de zin) toe. |
||||||||||||
|
• |
Het woord dat wordt gekoppeld kan een ZNW zijn, maar ook een BNW. |
||||||||||||
|
• |
Als je dat ZNW of dat BNW weglaat, is de zin onvolledig. |
||||||||||||
|
|
Mijn vader is aardig. |
|
|
|
Mijn vader is ... |
|
|
|
|||||
|
|
Mijn vader wordt directeur. |
|
|
|
Mijn vader wordt ... |
|
|
|
|||||
|
|
Zij zijn aardig. |
|
|
|
Zij zijn ... |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Bij koppelwerkwoorden hebben we te maken met een naamwoordelijk gezegde, dat bestaat uit een werkwoordelijk deel (kww en eventueel hww(en)) en een naamwoordelijk deel (zelfstandig naamwoord of bijvoeglijk naamwoord). |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De meest gebruikte koppelwerkwoorden in het NE zijn: |
||||||||||||
|
|
zijn |
blijven |
|
schijnen |
|||||||||
|
|
worden |
blijken |
|
lijken |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De eerste drie komen het meest voor. |
||||||||||||
|
|
Mijn vader is directeur. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
Mijn vader wordt directeur. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
Mijn vader blijft directeur. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Het koppelwerkwoord speelt in het EN geen belangrijke rol. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
DU |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De kenmerken van een koppelwerkwoord zijn dezelfde als in het NE. |
||||||||||||
|
• |
Sein (zijn), werden (worden), bleiben (blijven) zijn de belangrijkste koppelwerkwoorden. |
||||||||||||
|
|
Er ist mein Bruder. |
Er wird mein Freund. |
|
Er bleibt immer mein Freund. |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als het naarwoordelijk deel een zelfstandig naamwoord is, staat deze in dezelfde naamval als het onderwerp, de eerste naamval. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
De kenmerken van een koppelwerkwoord zijn dezelfde als in het NE. |
||||||||||||
|
• |
Etre (zijn) is het belangrijkste koppelwerkwoord. |
||||||||||||
|
• |
Het koppelwerkwoord koppelt een ZNW of een BNW met een ander woord (het onderwerp) in de zin. |
||||||||||||
|
|
Le garçon est grand. |
|
La fille est grande. |
||||||||||
|
|
Il est grand. |
|
Elle est grande. |
||||||||||
|
|
Les garçons sont grands. |
|
Les filles sont grandes. |
||||||||||
|
|
Ils sont grands. |
|
Elles sont grandes. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
LA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Esse (zijn) is het belangrijkste koppelwerkwoord.. |
||||||||||||
|
• |
Het woord dat aan het andere woord in de zin gekoppeld wordt, staat altijd in de eerste naamval. |
||||||||||||
|
|
Deze man is dokter. |
|
Hic vir medicus est. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Als het woord, dat gekoppeld wordt, een BNW is dan past het zich aan bij het onderwerp. |
||||||||||||
|
|
De meisjes zijn blij. |
|
Puellae laetae sunt. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
• |
Voornaamwoorden zijn woorden die in de plaats kunnen komen van een ZNW of een groep woorden waarin het ZNW het belangrijkste woord is. |
|||||||||||||
|
|
Mijn vader is directeur. |
|
Hij is directeur. |
||||||||||
|
|
Ik heb het boek gelezen. |
|
Ik heb het gelezen. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
Er zijn verschillende voornaamwoorden: |
Persoonlijke voornaamwoorden (PSV) |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
Bezittelijke voornaamwoorden (BZV) |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
Aanwijzende voornaamwoorden (AV) |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
Vragende voornaamwoorden (VRV) |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
Betrekkelijke voornaamwoorden (BTV) |
||||||
|